بندر گناوه در غرب استان بوشهر و جنوب
ایران از مسیر های مهم ترانزیت کالا در کشور به شمار می رود. از منظر فرا منطقه ای
نیز همجواری آن با کشور های حوزه خلیج فارس، گناوه را به مهمترین و بزرگترین قطب
های تجارت زمینی و دریایی کشور بدل ساخته است. بنابراین طراحی و احداث مجموعه
خدماتی-رفاهی در ورودی این بندر به منزله یک اقدام زیرساختی در توسعه ناوگان حمل و
نقل و خدمات بین شهری است. معماری چنین مجموعه ای نیز همچون تندیس و نشانه ای شهری
در ورودی منطقه جای گرفته و معرف بستر خود و شاخصه های فرهنگی، اقلیمی و تاریخی آن
است.
زمینه و بستر، تاریخچه منطقه، اقلیم،
مصالح بومی و نشانه های فرهنگی و اجتماعی بندر گناوه از فاکتور های اصلی در
مطالعات اولیه و فرایند طراحی این مجموعه است. در بازدید های اولیه از سایت و بستر
پروژه، سه منظر تاریخی، اجتماعی و فرهنگی گناوه مورد مطالعه قرار گرفت:
1. منظر نخست: " منطقه تیرسول" هسته تاریخ گناوه
نخست از شهر تاریخی یا قدیم گناوه کنونی بازدید شد. منطقه ای که امروزه به
آن تیرسول (در زبان محلی به معنای شن یا خاک فشرده) گفته میشود لایه ای از تاریخ و
معماری شهر با بقایایی نیمه مدفون از دیوارها، جرزها و طاق نماهایی از توده های
متراکم و فشرده از گل و سفال به رنگ سرخ که با شرایط اقلیمی گرم و مرطوب منطقه نیز
بسیار سازگار بوده و به وفور در دسترس است. متریالی مناسب که با اصلاح ساختار،
اخطلاط و قالب بندی مناسب آن جداره های داخلی و دیواره های بیرونی مجموعه شکل
می گیرند.
2. منظر دوم: "بازارگناوه" هسته
فرهنگ و تجارت
در بازدید دوم، بازار اصلی شهر و بافت هسته ی بازار مورد مطالعه قرار گرفت،
بافتی که در طول سالیان سال محل پیوند شهر و مردم بوده و توسعه ای نامتاوزن و متابولیسمی
داشته است. فضاهای نیمه باز متراکمی که لایه به لایه در امتداد و توالی یکدیگر باز
تولید و تکثیر شده اند. از معدود شاخصه ها و نشانه های معماری مشترک بین آن میتوان
به سایه بان های نامنظم و ناهمگن اشاره کرد که همچون پارافرم هایی مدولار، ورودی
حجره ها و طول راسته و کریدورهای بازار را پوشش داده و خط آسمان آن را شکل می
دهند. الگویی که پتانسیل های عملکردی و فرمال ویژه ای برای مطالعه و بازطراحی
دارد.
3. منظر سوم: "خور گناوه" هسته فرهنگ و اقتصاد
منظر سوم خور گناوه است؛ لنگرگاه لنج ها و قایق های کوچک و بزرگ پهلو گرفته،
لنگرگاهی از همنهشت و تراکم پیکره ها، اجزا، بافت ها و رنگ ها بر خط ساحل و آسمان
بندر، خلیجی کوچک از لایه های انباشته شده فرهنگ و اقتصاد جنوب ایران.
برآیند تمامی مطالعات
و مشاهدات میدانی و تاریخی منطقه و تجربه گذر و درنگ و حضور در شهر منبع الهام
کانسپت پروژه و خاستگاه ایده پردازی و فرایند های طراحی پس از آن شد. طرح حاضر یکی
از گزینه های پیشنهادی ما به معماری این مجموعه است.