گفتگوي نيكوس سالينگاروس با ويكتور پادرون

برگردان به فارسي از شادي پاكزاد

-1 فركتال ها

طي سال هاي اخير من براي يافتن قوانين اساسي در معماري و شهرسازي تفكرات تحليلي دانشمندي را به کارمي بردم. اين دانشمند دوست من كريستوفر الكساندر نظري هپرداز برجسته است. در پي پيروي از او نتايج تا آنجا پيش رفته است كه

نشان مي دهد يك ساختمان يا شهر موضوعي است طبق همان قوانين سازمان يافته ارگانيسم هاي زيست شناسي يا برنامه هاي

پيچيده كامپيوتري. معماري جديد به قوانين علمي بيشتر وابسته است تا ديكت ههاي سبك گرايانه. با استفاده از اين قوانين م يتوانيم

ساختمان هاي جديدي پديد آوريم كه از احساسات شديداً مثبت و قوي تاريخي ترين ساختمان ها نسخه برداري مي كند بدون اينكه

از فرم يا سبك آنها كپ ي برداري شود.

در همه جاي جهان شباه تهاي رياضي حسي به هم دارند. يكي از (folk) ساختمان هاي عالي گذشته و معماري بومي

اين شباه تها ساختار فركتال است. ساختارهاي قابل مشاهد هاي در همه سطوح بزرگسازي وجود دارند و اين سطوح متفاوت در

مقياس بسيار سخت و محكم از طريق طراحي به هم متصل شد هاند. در عوض ساختما نهاي سبك مدرنيسم هيچگونه كيفيت

فركتال ندارند. نه فقط مقيا سسازي خيلي كمي دارند، بلكه مقياس هاي متفاوت [اگر هم وجود داشته باشند]، به هيچ شكلي به هم

پيوسته نيستند. حقيقتاً انسان م يتواند يك قانون طراحي نانوشته را در اجتناب از مقيا سهاي سازمان يافته فركتال در آنها ببيند.

جذابيت در موضوعات فركتال در اصل با مطالعه سيستم هاي پيچيده ديناميك در آغاز اين قرن با كارهاي :VP

Gaston ) " و "گاستون ژوليا (Pierre Fatou)" پير فاتو " ،(Henri Pioncare) " رياضيدانان فرانسوي، "هنري پيونكر

شروع شد. اما طي 1970 و اوايل 1980 با توسعه سريع تكنيك هاي گرافيك كامپيوتري بود كه "بنيوت مندلبرات" و (Julia

رياضيدانان ديگر مشاهده و مطالعه اين ساختارهاي افسون كننده را كه پر از فضاها و سطوح پيچيده هستند و در آنها مقياس هاي

متفاوت و شبيه به هم يافت مي شود، آغاز كردند. اين نوع استراكچرها در طبيعت فراوان هستند.

از توزيع شاخ و برگ روي درختان گرفته تا شبكه ارتباطي نرو نها در سيستم عصبي ما، همه اي نها با كمك هندسه

فركتال مي توانند بهتر توصيف شوند. در بدن انسان طراحي فركتال در اجزاء تركيب كننده آن مثل سيستم گردش خون، سيستم

عصبي، برونش ها ، چي نها و لايه هاي مغز به ارگانيسم بدن ما اجازه م يدهند كه در يك فضاي محدود، سطوح تماس خود را به

منظور حمل عملكردهاي بي شمار و پيچيده مبادلات، براي ادامه زندگي، بگسترانند. اين استراكچر بهينه قطعاً بايد به دلايل

تكاملي ايجاد شده باشد.

ما اين استراكچرها را در ساختما نهاي سنتي نيز مي بينيم. همه معماري هاي بومي كه بوسيله مردم ساخته شد هاند، :NS

در گوشه و كنار جهان گرايش به ويژگ يهاي فركتال دارند. من معتقدم كه ساختار تفكر ما طوري پيچيده شده است كه اشياء را به

روشي مشخص ايجاد مي كند. بنابراين به طور ناخودآگاه و به ناچار همه ما ساختارهاي فركتال مي سازيم. بيشتر ساخته هاي دست

بشر با شدت و قطعيت با ماوراي اين ساختار بايسته ارتباط دارند. ما به ايجاد انواع مشخصي از فرم ها آنطور كه به طور طبيعي به

2

ذهن ما مي رسند، احساس نياز مي كنيم. شهرها  حداقل آنها كه جذابتر و گيراترند  فركتال هستند. هر چيزي از باريكه راه ها و

جاده هاي مالرو گرفته تا خيابان ها و اتوبان ها به شكل فركتال به وجود م يآيند و نحوه قرارگيري درختان هم در شهرهاي بزرگ

فرمي فركتالي دارند، نظيرشهرهاي پاريس، ونيز و لندن. اين موضوعات از نظر رياضي توسط افرادي مثل "مايكل باتي"

اندازه گيري شده است.

-3 آزادي خالق

سخت نيست كه تصديق كنيم انديش ه ما كه در وجود مادي ما جاي گرفته است، كاملاً يك ساختار ذاتاُ فركتال دارد، :VP

با وجود اين ما با انديشه فركتال خود استعداد و قابليت و آزادي اين را داريم كه فرم هاي معمارانه اي بوجود آوريم كه اصلاً از

الگوي فركتالي هم پيروي نكنند. به نظر مثل معماري جديد م يرسد كه ممكن است آزادي هنرمند را محدود كند، چون به

ساختمان هايي نياز دارد كه با يك سري قوانين صريح و محض مطابقت كنند. شما چطور اين مسئله را كه به مردم بگوييد چه

كاري مي توانند بكنند و چه كاري را نم يتوانند، توجيه م يكنيد؟

آزادي در خلاقيت بايد با محدوديتي كه به هيچ چيز صدم هاي نم يزند، آميخته شود. متأسفانه خلاقي تهاي بعضي :NS

معماران به طرق مختلف به جهان لطمه م يزند. انسان نم يتواند به سمت انتشار و پخش پلوتونيوم يا مواد سرطانزا در محيط برود،

در حاليكه آنچه معماران و شهرسازان بعد از جنگ انجام مي دادند شبيه چنين كاري است. تمدن بشر بايد از چنين مخاطراتي حفظ

شود و اين كار نياز به يك تعادل در آنچه ما آزادي هنر مي ناميم، دارد. مردم باز يهاي احمقانه اي با محيط ما م يكنند و پيامدهاي

وحشتناكي را كه كار آنها بدنبال دارد در نمي يابند. وقتي بازي كوچكشان تهديد م يشود به شدت اعتراض م يكنند.

به هر حال ايده خلاقيت معمارانه در معماري مدرن يك افسانه است. هيچ آزادي وجود ندارد. هر طرحي و هر ساختماني

اينگونه قضاوت مي شود كه چقدر از پيش الگوهاي پايه ريزي شده در دهه 1920 تبعيت مي كند. اگر اين كار را نكند از سوي حرفه

معماري در نشريه ها و مطبوعات مورد حمله و استهزاء قرار مي گيرد.منتقدان مدرنيسم سرسخت مكعب هاي خشك و سرد نيز هيچ

پيشنهاد بهتري نكرده اند. آنچه ما هم اكنون مي بينيم يك تعويض جريان به سمت اسلوبي متضاد با وضع نامطبوع و نامناسب

است  از مكعب هاي ملال آور به سمت تفكر تصادفي، عدم توازن و فرم هايي از نظر روانشناسي آشوبگرا  در معماري و

شهرسازي امروز سؤال كردن و استفهام درباره عقايد تعص بآميز قابل تحمل و مدارا نيست.

راه حل معماري جديد  معماري اي كه به فرم هاي فركتال احترام مي گذارد  بدون پايا ن و انتها است و به طور وسيعي

بزرگتر از راه حل تك بعدي و شديداً در مضيقه مدرنيسم و پست مدرنيسم است. اين شامل همه ساختما نهاي عالي و مهم

گذشته هم مي شود؛ همانطوريكه مي توانيم در آينده يك فضاي بينهايت از ساختمان هاي جديد و هيجان انگيز بسازيم. امروز

واكنش منفي بسياري از معماران معاصر را در پيش داريم، چرا كه راه ح لهاي ما با آنها سهيم نم يشود و بيشتر آنچه را كه امروزه

ساخته مي شود، محكوم مي كند، كه طبيعتاً آنها را نگران خواهد كرد. با وجود اين، اين نوع قضاوت از سوي احساسات بيشتر مردم

حمايت مي شود.

 -5 الگوي اصلي

طي بسط تئوري ناخودآگاهي جمعي، فرض كرد كه تجربه زيبايي در (Carl Jung) " روانشناس برجسته "كارل يانگ

هنر حاصل رسيدن تصاوير طرح اوليه به ذهن هوشيار است كه از طريق تحريك بوسيله سوژه هاي هنري حاصل مي شود. اين

تصاوير اوليه در ناخودآگاهي جمعي ذخيره و سپرده مي شوند. يانگ بيان مي كند همانطور كه جسم انسان ردپاهايي از اجداد خود را

با خود دارد، روح انسان تصاوير نشانه گذاري شده اي را در عميق ترين بخش ذهن نگاه داشته و حمل مي كند؛ يعني استراكچرها و

مدل هايي كه در طول مراحل تكاملي ما حاصل آمده است. قضاوت هاي غريزي ما بوسيله تصاوير اوليه و عام جهت مي گيرند

تصاويري كه توسط فعل و انفعالات و تأثير متقابل انسا نها با محيط اطرافشان در طول مراحل رشد تكاملي ما شكل گرفت هاند.

اين ايده ها با تحقيق دقيق روي زيست شناسي تكاملي، روانشناسي روح و درك و شناخت علم تأييد مي شوند. اين نظم و ترتيب ها

با هم در آنچه كه ما روانشناسي تكاملي مي ناميم گرد هم م يآيند و تصويري از اينكه چطور روح طي هزار سال تكامل يافته تا

خود را با جهان در حال تغيير وفق دهد، ارائه م يدهد. از جريان عادل اعمال ناخودآگاهانه اوليه ساير موجودات تا توسعه زبان و

ذهن هوشيار يك پيوستگي ممتد وجود دارد.

اين تصاوير اوليه بيشتر بايد شبيه الگوهاي رابط باشند تا فرم هاي نهايي كه شامل همه چيز هستند. روح مثل :NS

كامپيوترها يك تصوير را بوسيله ارتباطات دروني، رمزدار م يكند. اينها همه در اتصالات داخلي است و همان چيزي است كه ما

مي توانيم فوراً درك كنيم.

اگرچه هنر هم از همان درد معماري و شهرسازي رنج م يبرد اما من نم يخواهم هنر را تجزيه تحليل كنم. چرا كه معماري

مسئله اي است كه بسيار بيشتر تحت فشار است. ازآنجا كه بيشتر آنچه امروزه هنر ناميده مي شود ارزش نام آن را ندارد، شما

مي توانيد در بيشتر موارد آنها را انتخاب كرده و ناديده بگيريد. شما مي توانيد يك نقاشي را كه دوست نداريد دور بيندازيد اما با يك

ساختمان مدت زيادي درگير بوده و به آن خواهيد چسبيد. زشتي در ساختما نها پايدار است و جامعه را دگرگون مي كند، چون در

سرتاسر زندگيتان روي شما اثر مي گذارد.

معماري به واقع در تأثير مطلق خود به اهميت شهرسازي نيست. ايدئولوژي ساده طبع مدرنيسم با از بين بردن پيچيدگي

شهري، شهرهاي ما را ويران كرده است. مثل اين است كه سعي كنيد قطعاتي را كه نمي شناسيد از بدن يك اورگانيسم جدا كرده

و از بين ببريد تا آن را ساده و مختصر كنيد.  شما خواهيد ماند و اسكلت آن  ما مي توانيم در ساختمان هاي زشت به زندگيمان

ادامه دهيم اما شكل شهرهاي جديد زندگيمان را تغيير داده و وضع آن وخيم تر شده است. جامعه از تأثير متقابل مردم بر يكديگر

در طول روز تأثير م يپذيرد و اين هم بستگي به شبكه ارتباطات، جاد هها و استراكچر شهر دارد.

به نظر من شكاف كوچكي بين معماري و هنر ايجاد شده است چرا كه مثلاً به ندرت درون يا روي ساختمان ها :VP

ديوار نگاره مي بينيم. در امريكاي جنوبي رايج است كه ما ديوارنگاره هايي زيبا روي ساختمان هاي مهم داريم. هم اكنون هم اين

سنت را رعايت مي كنيم. با اين تفاوت كه به جاي ديواره نگاره ها پيكره هاي بزرگ جايگزين شده است كه تأثير كاملاً متفاوتي

مي گذارد.

زيبايي مدرنيستي اجازه آميختن نقاشي هايي مثل ديوارنگاره ها را با محيط ساخته شده اطراف ما نمي دهد. در واقع :NS

نقاشي ها و دكوراسيو نهاي تمثال مانند در هر نوع آن آشكارا فراموش شده است. اين مرا به ياد جنبش ب تشكني امپراطوري

بيزانس مي اندازد كه سبب ويراني همه شماي لها و تمثال هايي شد كه قبل از قرن 9 ساخته شده بود. مدرنيسم نه اساس زيبايي

5

شناسانه و نه اساس علمي نداشته است. بلكه به عنوان يك واكنش عليه تسلط و نفوذ يك گروه و بيداد و ستم سياسي آن در

جنوب مجارستان سرچشمه گرفت. دنيا به وحشت و بيزاري از جنگ جهاني اول، اينگونه واكنش نشان داد كه هر چيزي را كه

جامعه قبل از آن فاجعه ارزش مي نهاده است مردود كند. اما اين مسأله مشكلي را حل نكرد، چنانكه وقوع جنگ جهاني دوم

بلافاصله پس از آن گواهي مي دهد. مردم امروز از ديكت ههاي مدرنيسم پيروي م يكنند بدون اينكه بپرسند از كجا آمده است؟

بيشتر سبك هاي معماري گذشته روي اساسي پايه گذاري شده است مثل مصالح يا عملكرد و بعد به صورت يك سبك

شكل گرفت هاند و معمولاً حتي بعد از اينكه مصالح يا كاربري تغيير كرده است ادامه يافته و بر دوش گرفته شده اند. مدرنيسم يك

ايدئولوژي سياسي است در تركيب و آميختگي ايد ههاي فلسفي دهه 1920 ، و شايد تنها سبك تاريخ باشد كه كارآيي انساني

ساختمان ها را ناديده مي گيرد.

ساختمان ها بايد طبق قوانيني شكل مي گرفتند كه مي توانست طبق يك اساس علمي توجيه شود نه از جانب عقايد

تعصب آميز و مستبدانه.

منظور شما اين است كه بعدها معماري جديد كه شما پيشنهاد مي كنيد يك سري قوانين طراحي را ارائه مي كند كه :VP

از علم مي آيد نه از عقايد سياسي يا منابع ديگر نظير آن.__

 -7 روح فركتالي

بايد تكيه گاهي فلسفي براي آنچه يك ساختمان خوب يا شهر خوب را تعريف م يكند، وجود داشته باشد. استراكچر :VP

فركتال طبيعت به وضوح از مكانيسم فيزيكي اثر متقابل (فعل و انفعال) و تكامل اشياء پيروي م يكند. بنابراين ما در وضعي مشابه

مي توانيم به استراكچر روح خود پي ببريم، ناخودآگاهي جمعي "يانگ" ذاتا“ فركتال است. اين مخزن بزرگ خاطرات اجدادي ما

بايد به متعادل ترين وجهي سازمان داده شود، نه فقط براي اينكه يك گنجايش تقريباً نامحدود را فراهم كند، بلكه همچنين با

اتصالات داخلي بسيار جريان آزاد اطلاعات را تسهيل كند. چه چيز مي تواند براي اين كار مناسب تر از يك ساختار فركتال باشد.

همچنين جالب است كه ببينيم سطح پيچيدگي استراكچر روحي ما كم كم شروع به ايفاي نقشي مهم در سلامت رواني ما

مخالف است، IQ مي كند. تحقيقات اخير در آنچه كه تحت عنوان "هوش حسي" شناخته مي شود، با درك يكپارچه از اندازه گيري

و در عوض يك ساختار روحي متعادل و قابل توافق و پيچيده را با اختيارات بسيار ارائه م يدهد. اين موضوع اكنون به شكلي معتبر

و مسئولانه براي موفقيت و شادكامي يك شخص در جامعه پيشنهاد شده است. در اينجا مي توانيم گرايشي آشكار به يك تصور

فركتالي از روان انسان ببينيم.

همه اين ايد هها به طريقي مد تها قبل توسط فرهنگ هاي شرقي پيش بيني شد هاند. براي مثال صداهاي بعضي آلات

موسيقي مثل كاسه هاي فلزي در تبت نه فقط در مراسم روحي و تشريفات مذهبي استفاده م يشدند، بلكه همچنين براي اهداف

شفابخشي هم به كار مي رفتند. اين آلات موسيقي قابليت و توانايي براي رساندن مفهوم فرعي دارند و بنابراين با يك مقياس

فركتال كه طنين بالايي دارد و بينهايت با گوش سازگار است، مطابقت مي كنند.

بدبختانه هنوز تدابير قاطعانه اي كه بين ساختمان ها و محيط شهر وجه تمايز قائل شود، انجام نشده است. ارتباط بين :NS

اين دو هم مي تواند شما را بيمار كند و هم التيام دهد. روانشناسي محيطي به تازگي شروع كرده است به اينكه به صورتي مستقل

نظم بگيرد. علاوه بر اين كساني كه م يتوانستند براي انديشيدن تدابيري در مورد خواسته حسي استراكچرها سرماي هگذاري كنند

نمي خواهند اين كار را بكنند. چون اين كار معماران را آشفته خواهد كرد. من مقالاتي دارم كه با اين بهانه كه نياز به ارائه

اطلاعات سنجشي دارد رد شد هاند. پاسخ من اين است كه هر كسي اين اثرات را حس مي كند. بنابراين آزمايشي لازم نيست.

اگرچه بهتر است آنها را براي ثبت كردن داشته باشيم.

به هر حال من معتقدم كه توضيحات ارائه شده در اين گفتگو در مورد عملكرد رشته هاي مختلف علمي از جمله :VP

رياضي، نوروفيزيولوژي، زيست شناسي تكاملي، شبكه ارتباطات عصبي، فيزيك و رياضيات (فقط براي اينكه به معدودي پديده

منظم اشاره كرده باشيم در اين مطالعات آنها را در كنار هم م يآوريم)، به نحوي بي پايان و پايدار ما را به سوي درك و تصور

ساختاري از روح بشر هداي ت مي كند. اين كار قابليت اين را دارد كه دنياي شگف تانگيز را نه فقط به طور ذاتي در وجدان و ضمير

ناخودآگاه بشر بلكه در ضمير خودآگاه وي نيز توصيف كند، و قائدتاً بايد بتواند به درك بهتر ارتباط جسم و روح كمك كند، همان