پیش از تغییرات عمده کالبدی در ساختار شهری همدان توسط کارل
فریش ( قبل از 1310 ) , بازار به عنوان استخوان
بندی عمده شهر و 52 محله در اطراف آن , ساختار فضایی شهر را شکل می داد . ولی در دوران
بعد ( از سال 1310 الی 1332 ) با تغییر ساختار
شهر و شکل گیری شهرسازی مدرن ,با ساخت یک میدان
مرکزی در کنار مرکز شهر سابق و 6 محور منشعب از آن , ساختار استخوان بندی شهر دستخوش
تغییرات عمده فضایی شده است . به گونه ایی که با وجود معایب و از هم گسیختگی کالبد
تاریخی شهر , تصویر ذهنی جدید و نوع شناخت متفاوتی از شهر بوجود آمد .
همانطور هم که می دانیم
از منظر شهری و به خصوص شناخت شناسی شهری , شهر تلفیقی از عناصر قوی ( نشانه
ها ) و عناصر خنثی است . که شهر همدان (بعد از سال 1332) را می توان با چند نشانه قوی متشکل از یک میدان مرکزی( هسته شهر ) و شش بازوی حاشیه
آن تجسم کرد که محله ها در میان آن گسترش یافته
اند . ولی آنچه این شناخت را کامل می کند جانمایی
گونه ای از نشانه های شهری قدرتمند در امتداد هر یک از این محور های شهریست . برخی از این نشانه ها بناهای ارزشمند شهری ( نشانه
های مصنوع ) و برخی از آنها تپه ها و عوارض جغرافیایی شهر ( نشانه های طبیعی ) هستند
.
همانطور هم که می دانیم
از منظر شهری و به خصوص شناخت شناسی شهری , شهر تلفیقی از عناصر قوی ( نشانه
ها ) و عناصر خنثی است . که شهر همدان (بعد از سال 1332) را می توان با چند نشانه قوی متشکل از یک میدان مرکزی( هسته شهر ) و شش بازوی حاشیه
آن تجسم کرد که محله ها در میان آن گسترش یافته
اند . ولی آنچه این شناخت را کامل می کند جانمایی
گونه ای از نشانه های شهری قدرتمند در امتداد هر یک از این محور های شهریست . برخی از این نشانه ها بناهای ارزشمند شهری ( نشانه
های مصنوع ) و برخی از آنها تپه ها و عوارض جغرافیایی شهر ( نشانه های طبیعی ) هستند
.
با توجه به این موضوع به این تصویر ذهنی خواهیم رسید که خود
تپه در جایگاه یک میراث و یک نشانه شهریست و حفظ ماهیت طبیعی تپه وظیفه اصلی در حفظ
یک میراث شهری برای آیندگان خواهد بود و دخل و تصرف از طریق ساخت وساز و محوطه سازی
روی تپه , الویت دوم را در استخوان بندی شهر خواهد داشت . در نتیجه احیا و باز آفرینی ماهیت اصلی تپه
به عنوان مولفه اصلی در برخورد با پروژه خواهد بود .
جهت ارائه راهکار برای این موضوع , ابتدا نگاهی به تاریخچه تپه
می اندازیم , تپه ایی در یک محله نسبتا پایین شهر و همجوار با محله مزدقینه ,که در طول سالها بدون توجه باقی مانده
و نهایتا در سال 1382 با ساخت رصد خانه ابن صلاح به مساحت حدود 800 متر مربع بر ارتفاع
آن و خاکبرداری و ایجاد فضای مسطح مرکزی، ساختار
مورفولوژیک تپه دستخوش مداخلاتی شده است , که سبب شده تپه به عنوان یک نشانه در ساختار
فضایی شهر ماهیت و شاکله اولیه خود را به عنوان یک نشانه و از طرفی میراث شهری از دست
دهد . در این راستا , اقدامات آینده پروژه را از منظری خواهیم دید که به بازافرینی
و احیای ماهیت تپه , قبل از سال 1382 اشاره داشته باشد .