رشد
شتابان تکنولوژی و توسعه نا همگون شهرها موجب تفاوت فرهنگ ها در میان جامعه جهانی
شده است. از این رو به دلایل گوناگونی از تفاوت های دینی ، قومیتی، جنسیتی، سنی
و... بسیاری از گروه های جامعه مورد تبعیض قرار می گیرند، در نتیجه این تبعیض ها
خشونت و رفتارهای نامطلوب در بعدهای مختلفی از جمله کالبدی و فضایی بر قشرهای طرد
شده اعمال می شود.
جهت
مقابله با این تبعیض ها می توان به حوزه عمومی بها داد چرا که فضاهای عمومی می
توانند تعاملات فرهنگی و فرصت های همکاری را در جامعه فراهم سازنند. مشاهدات
میدانی و کتابخانه ای نشان می دهد که ایران شاهد اشکال متنوعی از درک فضا و تعامل
با جنسیت در طول زمان بوده است، از جمله آنها می توان به معماری درونگرا و
برونگرا، فضاهای عمومی مانند زمین های بازی و ... که زنان از آن به بیرون رانده
شده اند، جداسازی جنسیتی ورودی مکان های عمومی، دانشگاه ها و ... اشاره کرد که
همگی از مصادیق خشونت و تبعیض جنسیتی به شمار می ایند.
هدف
عمده در شکل گیری این پروژه هویت بخشیدن به مکان های برابری طلب است، این
محوطه که ان را می توان تحت شمول بافت گفت
و گویی نیز تعریف کرد می تواند با تولید یک فضای نسبی از مطلق انگاری بارز در
فضاهای شهری بکاهد. به همین سبب در قدم اول به کلیات تحقیق و شناخت و تعریف موضوع
و شناخت موضوعات مرتبط با زنان و خشونت های مرتبط به این قشر پرداختیم، سپس به بررسی
نمونه های موردی میادین بافت های شهری و در گام بعد مراکز اجرا شده که اهدافشان با
پروژه در حال انجام یکسو بودند مورد بررسی قرار داده شد.
همچنین
برای تاثیر گذاری بیشتر بر بافت شهری انتخاب سایت نیز در دو لایه صورت گرفت. نخست
به بررسی محدوده ای متفاوت از لحاظ اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و سیاسی در بخش های
خشونت خیز، تاریخی- سیاسی و جهت توسعه معاصر شهر می پردازیم، سپس در گستره تحت
تأثیر سه متغیر ذکر شده سایت هایی با کیفیت های مورد نیاز انتخاب شده است، که منجر
به طراحی فضاهای آزاد و امن برای زنان و فضایی برای بالا آوردن سطح اموزش زنان و
مردان و همچنین فضای عمومی برای تعاملات بیشتر تمام اقشار جامعه شد.
سایت
مورد نظر در بلوار زینبیه، حد فاصل میدان ولیعصر و فلکه خاتون قدیم، پشت خیابان
متصل به میدان تره بار قدیم واقع شده است. که از جمله دلایل انتخاب آن می توان به :
خیابان های متعدد اصلی و فرعی در اطراف سایت که خصلت میدان بودن پروژه را تقویت می
کند و همچنین از لحاظ اجتماعی در نزدیکی منطقه مسکونی و بافت فشرده قدیم و پر معضل
و بناهای تاریخی همچون ارگ کریم خانی و مدرسه خان در نزدیکی که موقعیت تاریخی ان
را تثبیت میکند اشاره کرد.
کلیه
فضاهای این مجموعه چهار عرصه را در بر می گیرد، که شامل:
عرصه اقامتی : این عرصه به اقامت زنانی که به مسکن و سر
پناه به صورت موقت و بلند مدت نیاز دارند
و کارگاه های اموزشی با هدف ایجاد شغل و درامد ، اختصاص دارد.
عرصه درمانی : با هدف کمک به آسیب دیدگان مرکز مشاوره ای
طراحی شده است و شرایطی فراهم گردید که درمانگاهی موجود در سایت نیز مورد استفاده
قرار گیرد.
عرصه تجاری: در این مجموعه به منظور اگاهی دادن و بیان عمق آسیب های وارده به زنان به صورت بصری و قابل لمس، موزه ای در نظر گرفته
شده است. همچنین برای درامدزایی زنان از طریق فروش تولیدات خود در کارگاه های دکر
شده، بازارچه ای در فضای باز میدان با
مدیریت آنان، در نظر گرفته شده است.
عرصه
تفریحی - خدماتی : این بخش به گونه ای طراحی شده است که حس میدان را با توجه
به تعریف ان به بازدید کنندگان القا کند. همچنین در مرکز مجموعه فضای باز هندسی
برای فعالیت های مختلف از جمله گردهمایی ها در نظر گرفته شده است.
در فرم نهایی پروژه ویژگی های اصلی ساختاری را می
توان در محصوریت و تقویت ویژگیهای میدان، پیوستگی در فرم بیرونی طرح، ارتفاع
متناسب با خط آسمان، پاسخ دهی به نیازهای عملکردی در فضاهای داخلی، پراکندگی
کاربری ها و در نتیجه حضور اقشار مختلف در همه سایت (بازارچه، پارکینگ، فضای بازی،
سکوهای نشیمن و ...)، تدوین فرمی که علی رغم تمایل به بسته بودن، همچنان باز است و
به تعامل با پیرامون می پردازد که گره
انسانی برای انجام فعالیت های گوناگون و گره کالبدی برای گرد آورندگی تمام فضاها در
اطراف خود تبدیل شده است و استفاده از پتانسیل های موجود سایت در شکل گیری فرم و
طراحی (درمانگاه، حفظ تمام درختان و مسیر اتومبیل موجود در سایت و ...) خلاصه کرد.
لازم به ذکر است در میدان از
مبلمان به ندرت استفاده شده است، تا کاربران مجموعه با فعالیت های خود میدان را
تعریف و آزادنه عمل کنند.