ایده های طراحی :
در جنوب مردمانی هستند که آنان را اهل هوا خطاب می کنند.
اهل هوا با دهل هایشان موسیقی ایی می کوبند که بیمار را شفا می دهد.
اهل هوا مراسمی دارند که به صورت عامیانه آن را مراسم زار
می نامند . اهل هوا باور دارند که یک سری نیروهای خبیثی وجود دارند که انسان را تسخیر
می کنند و باعث یکسری دردها و رنج هایی می شوند که همه اطبا و دعا نویسان از درمان
آن عاجز هستند .
این نیرو ها را اهل هوا باد می نامند ، بادها به 72 دسته
تقسیم می شوند . که یکسری مسلمان و یکسری کافر هستند . معروف ترین دسته های بادها
: زار (بادیست کافر) مشایخ (بادیست مسلمان) و نوبان (بادیست کافر) می باشند .(
اطلاعات بیشتر – کتاب اهل هوا – غلامحسین ساعدی )
ساختار اجتماعی اهل هوا بدین صورت است که راس هرم درمانگر
بابازار یا مامازار قرار دارند و در مرحله بعد فرزندان اهل هوا که در این دسته نقش
دختران هوا پر رنگ تر است.
اکثر دردهایی که بیمار می گرفت از دیدگاه دانش پزشکی قدیم
ناشناخته بوده ، گاهاً بیماری روحی یا مشکلات جسمی با ریشه ناشناخته بوده است ،
اکثر بیماران از فقرا و افراد ضعیف جامعه تشکیل شده است و اهل هوا بیمار را مرکب
می نامد.
از دیدگاه اهل هوا باد فارس (سوار) بر مرکب می شود و او را
آزار می دهد.
در دیدار اول مرکب با اهل هوا که به جلسه احضار معروف است ،
مرکب با دو نفر از اهل هوا که یکی بابازار یا مامازار و دیگری اهل هوایی بلند
مرتبه که به اصطلاح آنان اهل هوا سرگپ ( که چندین بار در بازی ها شرکت کرده است )
دیدار می کند.
باد سرگپ پایین می آید و توسط بابا زار یا مامازار با مرکب
گفتگو می کند ، در این مرحله باد تعیین می کند که مرکب نیاز به بازی دارد یا نه .
( بازی : در مراسم اصلی که موسیقی کوبیده می شود و مرکب درمان می یابد بازی گفته
می شود ، در جاهای مختلف جنوب اسم های مختلفی دارد . بندرلنگه که مورد تحقیق
میدانی طراح قرارگرفته رمسه نامیده
می شود.)
اگر مرکب بادی در سر دارد باید برای او بازی گرفت و اگر جنی
وارد بدن وی شده ، یا حصار می شود یا با دادن عزه/مجردی (خاک کرده یکسری از اقلام
در محل ورود جن به بدن ) جن از بدن خارج می شود.
بعد از آنکه تایید شد مرکب باد دارد ، پروسه درمان آغاز می شود . مرکب به مدت 3 الی 7 شبانه روز در
حالت حصار قرار می گیرد ، بدین صورت که درجایی دور افتاده ( در قدیم کپری کنار
ساحل )به فاصله معینی از روز بدن وی را با روغنی خاص می مالند ، و برای رمسه کوچک
یا رمسه جن آماده می کنند.
اهل هوا باور دارند که اغلب همراه باد یک جن هم بدن مرکب را
تسخیر می کند . ابتدا رمسه جن برای وی می گیرند تا جن از بدن خارج شود و بعد از آن
باد به سخن در می آید و طلب رمسه باد می کند.
در رمسه جن بوسیله موسیقی و خیزران جن را از بدن خارج می
کنند و بابازار یا مامازار با باد وارد مذاکره برای قرار رمسه باد می شود .
بادها برای رمسه باد تقاضای هدیه می کنند، اغلب یک عدد کهره
(بز) ، انگشتر نقره و خیزران با حلقه هایی از نقره به همراه خوردنی های محتلف.
چند شب قبل از مراسم رمسه باد . مرکب را به حصار می برند،
در شب بازی یک دختر هوا خیزران به دست اهل هوا را برای بازی خبر می کند . بازی در
پارت اول به مدت 45 دقیقه به کوبیدن انواع مختلف موسیقی زار پرداخته می شود ، تا
بوسیله نوع آهنگ و اشعار دسته و اسم باد مشخص شود . بعد از استراحت کوتاه پارت دوم
آغاز می شود. که فقط به نواختن موسیقی مخصوص باد پرداخته می شود تا باد برقصد و به
اصطلاح بازی کند . در پارت سوم هدایا به باد داده می شود ، بسته به مسلمان یا کافر
بودن باد به باد خون می دهند. اگر باد کافر بود خون کهره (بز) را می نوشد و اگر
مسلمان بود به دماغ او می مالند تا بو کند به این کار تشمیع گفته می شود.
در پایان مراسم که باد آرام گرفت ، مرکب را چند ساعتی به
حال خود رها می کنند.
به باور اهل هوا باد آرام گرفته هیچ گاه مرکب را ترک نمی
کند ، همیشه با اوست و هر ازگاهی باید در رمسه ها بازی کند ، دیگر مرکب جزئی از
اهل هوا می شود.
این مراسم اکنون در ورطه نابودیست و با مشکلات عدیده ایی
گریبانگیر است.
مشکلات:
-
این مراسم در جنوب ایران روز به روز رو به فراموشی می رود ، که بارزترین عوامل
آن کمرنگ شدن باور مردم به شفا دهی این گونه مراسم است.
-
یکی دیگر از عوامل فراموشی بدعتین دانستن مذهبیون نسبت به این مراسم است.
-
دید نچندان مثبت مردمان جنوب به اهل هوا.
-
مسائل اقتصادی که باعث شده خود اهل هوا هر چه بیشتر از این مراسم فاصله
بگیرند.
ضرورت طرح :
-
اهل هوا :
·
نزدیک کردن هر چه بیشتر مردمان عادی و اهل هوا بواسطه ، رابطه ایی که در گذشته
میان این دو گروه بوده است.
·
تامین نیاز های ابزاری اهل هوا برای برگزاری مراسم.
·
پیشبینی های اقتصادی برای مستقل کردن اقتصاد هوا و تامین نیازهای مالی هوا
برای حفظ و بقا و گسترش آن .
-
مردم :
·
مردمان جنوب برای نزدیکی بیشتر به این مراسم نیاز به باور شفا بخشی این مراسم
و نزدیکی هر چه بیشتر مردم به اهل هوا و قابل لمس بودن باورهای اهل هوا برای آن
ها.
-
مرکب :
·
حس فضایی از مراسم درمان.
رویکرد طرح :
-
اهل هوا :
·
تحقیقاتی
·
مراسم ها
·
کارگاه های ساخت ابزار
·
گلخانه های داروهای گیاهی
·
رمسه الهوا (کلوپ های شبانه )
-
مردم :
·
نمایشگاهی
·
اقامتی
-
مرکب :
·
مسیر باد
مراسم زار محدوده جغرافیایی گسترده ایی دارد . از جنوب
ایران و شمال خلیج فارس تا کرانه های شاخ آفریقا.
زبان مابین اهل هوا در قدیم بیشتر سواحلی بود اما اکنون
زبان عربی ، زبان غالب اهل هواست ، بدین باب نام این مجموعه (( دارالهوا )) قرار
داده شده است.
دارالهوا :
-
درمانی :
·
احضار : حصار ( حصار جن – حصار باد )
رمسه ( رمسه جن – رمسه باد )
-
اهل هوا :
·
ابزارهای درمانی ( خیزران – گیاهان معطر – سازها )
-
مردم :
·
خدماتی ( اقامتی )
·
باور و شناخت ( نمایشگاه )
-
مرکب :
·
تونل باد
-
اقتصادی :
·
کلوپ هوا
-
پژوهشی :
·
درمانی ( بادها – جامعه شناسی )
ایده ها در طرح به صورت لایه وار می باشد .
اکثر بادها از دریا آمده اند . در اینجا دریا می شود نقطه
ورود باد و انسان ها که بر روی ساحل هستند و ساحل می شود نقطه مرکب . این دو باهم
فعل و انفعالات ذهنی انجام
می دهند که گویی تمام نیروها را به طرف خود می کشند یا به طرف مقابل . مجموعه از
ساحل آغاز و به دریا ختم می شود. و تمامی خطوط طرح رو به سمت این نیرو ها و نقطه
ها هستند.
دروازه های ورودی :
یک دروازه
بزرگی است که همچون دیواری عظیمی که وسط خود منفذی دارد برای ورود باد و افرادی که
وارد مجموعه می شوند با برخورد این جریان باد به صورتشان حضور بادها را احساس می
کنند. و اولین تصویری که به افراد می دهد یک قاب از نمای دریا که یک نقطه در وسط
آن است. ورودی افراد از اطراف دروازه است.
در بازوی سمت چپ نزدیک ساحل محل قرارگیری اتاق ها و سوییت
های اقامتی است برای همراهان مرکب.
در ورای آن باغچه های گیاهان معطر و کارگاه های ساخت ابزار
است. بادی که از سمت چپ می وزد بوی کل مجموعه را معطر می کند و دیدی که از فضای
اقامتی به فضای اهل هوا است ، باعث آن می شود که مردم آشکارا با زندگی اهل هوا از
نزدیک آشنا تر بشوند.
در دور ترین نقطه بازوی سمت چپ محل بابازار یا مامازار می
باشد.
در بازوی سمت راست ابتدا ساختمان بلند مرتبه ایی است که
ساختمان پژوهشی می باشد ، ساختمانی همچون مغز متفکر مجموعه کل مجموعه را نظاره گر
است.
بعد از آن 3 فضای مخروطی شکل است که رمسه الهوا (کلوپ شبانه
هوا) که ورود با پرداخت هزینه برای عموم
آزاد است. در این قسمت خون زندگی را در مجموعه جاری
می کند.
بعد از آن فضاهای درمانی آغاز می شود . که انتهای آن فضای
پذیرش و احضار است. در کنار آن فضای رمسه جن و 3 اتاقکی که رو به دریا دارند و در
آنجا حصار انجام می شود.
در این بازو دو دروازه ایی وجود دارد که افراد را با
آسانسور و پله به سطح پایین و زیر دریا می برد.
افراد وارد فضای نمایشگاهی می شوند در این فضا که دالان
مانند است در یکسو دیواری با بازی رنگ ها و در سویی دیگر 4 درب به دیواری ساده می
باشند.
که با باز کردن هر در وارد یک فضای نمایشگاهی خاص می شوند.
این فضاها حالت چرخشی دارند که بعد از اتمام بازدید با یک درب در انتها وارد
راهرویی می شوند.
انتهای راهرو 3 درب است که یکی به بخش بغلی و دیگر حس و حال
نمایشگاهی می روند ، و یک درب افراد را به ادامه فضای قبلی می برد و درب سوم افراد
را از فضای نمایشگاهی خارج می کند.
این چهار دسته فضای نمایشگاهی شامل :
مراسمات بین المللی زار
تاریخچه و خاطرات
موسیقی و ابزار آلات
مراسمات نواحی مختلف ایران
انتخاب این موارد به صورت کاملا اتفاقی است و این باعث می
شود ، هرکسی که از این فضاها خارج شود تجربه و حس متفاوتی داشته باشد.
دالان خروجی به یک فضای دایره ایی می رسد که بین آن دیواری
با شیشه های کدر است ، که پشت شیشه ها دالان خدماتی اهل هواست . افراد آن ها را به
صورت محو و راز آلود می بینند.
بعد از اینکه افراد از این فضا خارج شدند، به بخش اقامتی و
اهل هوا در بازوی روبه رو
می رسند که در بدو ورود بوسیله اهل هوا با قهوه و شیرینی های محلی مورد استقبال قرار
می گیرند.
در انتهای مجموعه فضایی دایره ایی شکل است که محل رمسه بزرگ
یا رمسه باد است. که مرکب بوسیله پلی از بالا وارد فضا می شود. در این فضای دایره
ایی شکل مراسم رمسه برگزار می شود . بعد از اتمام رمسه، مرکب در بالای فضای دایره
ایی در جایگاه باد قرار می گیرد.
مرکب برای خروج باید از دالان باد بگذرد ، دالانی که تمامی
مراحل مراسم را فضا سازی می کند.
احضار – حصار جن – رمسه جن
مرکب در میان مسیر دالان به یک فضایی دایره ایی می سد که
بالای فضای دایره ایی هست که مردم عادی و اهل هوا از کنار هم رد می شوند و مرکب
بوسیله کف شیشه ایی آن ها را نظاره گر است.
حصار باد – رمسه باد – اتاق آینه
اتاق آینه آخرین فضای مرکب است که در آن فقط خود را بر در و
دیوار می بیند و تداعی کننده این است که آن باد خود او بوده است.