در ماه نوامبر گذشته، میلیونها نفر شاهد فرود تاریخی روبات “فیله” به روی ستاره ای دنباله دار بودند. دستاوردی که در زمینه تحقیقات فضایی گام مهمی به جلو به حساب می آید. در سازمان فضایی اروپا (ESA) بخشی با نام “دفتر برنامه انتقال فناوری” وجود دارد که ساده کردن استفاده از فناوری فضایی را به عنوان هدف خود برگزیده است. فناوری مورد استفاده در سفینه روزتای سازمان فضایی اروپا، برای استفاده در بخش های گسترده ای از زندگی روزمره انسان بازتعریف شده اند. از تشخیص بیماری و یافتن حشرات ریز گرفته تا ساخت نسل تازه زیردریایی ها.
پزشکی
یکی از این فناوری ها در دستگاه موسوم به “بطلمیوس” (Ptolemy) استفاده شده است. بطلمیوس یک دستگاه تحلیلگر گاز است که برای استشمام نمونه های گازی روی ستاره دنباله دار طراحی شده است. شرکت آکسفورد میکرو مدیکال (Oxford Micro Medical) این فناوری را به صنایع پزشکی وارد کرده است.
فرانک سالزگبر، رئیس دفتر برنامه انتقال فناوری آژانس فضایی اروپا، می گوید: “این شرکت نگاه دوباره ای به یک پروژه متعلق به سال ۲۰۱۱ انداخته است.در آن زمان ساخت دستگاهی را شروع کردند که بتواند باکتری هایی را که معمولا منشاء آسیب های شکمی و عفونت های منتج به سرطان هستند تشخیص دهد.” همین ابزار روبات فیله سفینه روزتا، برای تشخیص بیماری سل در مناطق جنوبی آفریقا مورد استفاده قرار گرفت.
بهداشت و صنایع غذایی
استفاده خارق العاده دیگر از این فناوری ها، یافتن و ردیابی حشرات موذی نظیر ساس است. فرانک سالزگبر، رئیس دفتر برنامه انتقال فناوری آژانس فضایی اروپا، می گوید: “فناوری جالب توجه دیگر که در صنایع غذایی به کار می آید، همان طیف سنج جرمی سفینه ما است. نام شرکت سازنده “اینسکت” است و تحت حمایت مرکز باروری ما در انگلیس قرار دارد. آنها از این فناوری برای یافتن ردپای شیمیایی حشرات استفاده کرده اند و توانسته اند این موجودات را در جاهایی که وجودشان مضر است ردیابی کنند. مثلا در اتاقهای هتل و حتی نزد تولیدکنندگان مواد غذایی و در انبارها، می شود بخوبی از وجود مهمانان ناخوانده در محل نگهداری مواد خوراکی مطلع شد.”
انتقال فناوری و اقتصاد
انتقال فناوری فضایی از ابتدای فعالیت آژانس فضایی اروپا در دستور کار قرار داشته تا بشود در زندگی هر روزه از این پیشرفت های علمی بهره برد.
فرانک سالزگبر، رئیس دفتر برنامه انتقال فناوری آژانس فضایی اروپا، می گوید: “ما نهادهای تحقیقاتی متعددی را پرورش داده و بر آن می داریم تا از ابتدای کار به مصرف دوگانه فناوری های فضایی و غیرفضایی بیاندیشند. بخصوص وقتی با پروژه هایی ده ساله روبرو هستیم، مصرف ثانوی باید بلافاصله در دسترش قرار گیرد. این اتفاق بطور ویژه برای پروژه روزتا افتاد.” انتقال فناوری، استحکام صنایع اروپایی و معرفی موقعیت های اقتصادی تازه را موجب می شود. برای نمونه می شود به شرکت سدرات تکنولوژی (Cedrat Technologies) اشاره کرد. این شرکت توسعه دهنده فناوری های پیشرفته، در نزدیکی شهر گرونوبل فرانسه واقع است.
کمک به جراحی قلب باز
این شرکت یک دستگاه تحلیل غبار را بر سفینه روزتا سوار کرده بود. همین تکنولوژی توسط همین شرکت در مهندسی پزشکی و در دستگاههای ثبات بخش یا استابیلایزر در جراحی قلب استفاده شد.
فرانسوا باریو، مهندس بازرگانی شرکت سِدرات تکنولوژی، می گوید: “ما دستگاه محرکی درست کردیم که لرزش را کنترل می کند. وقتی یک جراح عمل قلب باز می کند، قلب در درون قفسه سینه تکان می خورد. اقدامی که معمولا صورت می گیرد از کار انداختن موقتی قلب است که ریسک بالایی دارد. این راه حل تازه، لرزشهای قلب را کنترل کرده و تکانهای آن را کم می کند و به جراح امکان می دهد که در شرایط مناسب تری کار کند، آن هم در حالی که قلب همچنان می تپد.”
ورزش
همین ایده در زمینه های دیگری نیز به بهره برداری رسیده، حتی در ورزش. وقتی پای اسکی سرعت در میان است، تعادل حرف اول را می زند. این دستگاه جلوی لرزش های خطرناک بر روی برف را می گیرد. همان کاری که در فضا هم بر عهده دارد.
فرانسوا باریو، مهندس بازرگانی شرکت سِدرات تکنولوژی، می گوید: “ما با انتقال این فناوری، لرزش های چوب اسکی را کنترل کردیم و آن را در اسکی سرعت آزمودیم. توانستیم لرزش را مدیریت کنیم و آن را بالا و یا پایین ببریم تا در نهایت لرزش های چوب اسکی را خنثی کنیم.” از همان ماموریت های ابتدایی، فضا همواره به پیشرفت تمدن مدرن سرعت بخشیده است.
امروزه بخش خصوصی بیش از پیش درگیر توسعه فناوری های فضایی است. اقتصاد و پیشرفت علمی، در راستای منافع مشترک، ناگزیر به همراهی گام به گام یکدیگرند.