در مقیاس جهانی بدون شک مُد یک صنعت است؛ آنچه در ایران مُد نام گرفته هنوز خانگی است و از مرزهای اینستاگرام و مزونهای کوچک خارج نشده. چندی پیش روزنامهنگار و مترجم چپگرا، نادر فتورهچی، در فیسبوک خود متنی منتشر کرد در اعتراض به موجی که اینروزها بهطور موازی در فضای مجازی و دنیای بیرون راه افتاده. موجی که موکد بر خرید و فروشِ [بهاصطلاح] مُدِ ایرانی است و ابزار آن عکسهایی است با حضور دختران و پسران جوانی که سرشار از شوق "مُدلینگ"اند. فتورهچی مینویسد که سویهی فرصتطلبانهی این موج بهدنبال زیباییشناختی کردن پوشش اجباریای است که به زعم خود "تهدید" را به "فرصت" تبدیل میکند و نتیجهای جز میانمایگی ندارد.
اغلب محتوای مُدمحور در این عکسهای "لایکخور بالا"چیزی نیست جز لباسهایی بی"دیزاین" با تقلیدی نیمبند از فشنِ غربی و بازتولید قابهایی به شدت دور از معیارهای عکاسی مُد، که حتا از تبلیغ هوشمندانه نیز عاجزند. ارسطو در تعریف رتوریک میگوید که رتوریک قوهی ذهنیِ کشفِ ابزارهای اقتناعی است دربارهی هر موضوع معین. رتوریک بر پایهی سه عنصر "سوژه"، "مخاطب" و "سخنران" استوار است. از این رو در مواجهه با مُدِ ایرانی، "خرید و فروش متاع" بهمثابه سوژهای است که مخاطب (خریدار) را تشویق میکند تا رونق کسبوکار سخنران (فروشنده) را تسهیل کند. اگر در این فرآیند فضای همگانی به منزلهی ظرف باشد، پس دوربین ابزارِ ثبت و شبکهی اجتماعی مدیوم است. پس سوژهی واقعی از چیزی بهعنوان "مُد" و دوربین از نقشی که درخور آن است فاصلهی زیادی میگیرد. رتوریکِ این مُدِ مقهور مخاطب را تشویق به "خریدن" میکند، با این پیام که "بخرید و در شهر بدرخشید."
در مقالهی "اسنوبیسم چیست؟" از محمد قائد میخوانیم که اسنوبیسم تلاشی است بر سرِ تمایز، و هنر بهعنوان کالایی تمایزبخش، یکی از مساعدترین محیطها برای نشو و نمای اسنوبیسم است. چه وضعیتی بهتر از تفاوت در خیابانی که از آنِ همه است، و چه هنری بهتر از عکاسی از نوعِ متوسط، برای تکثیر اسنوبیسمِ پوشیدنی در سایهی حجاب ایرانی؟
در مقام عکسهایی که بستر آنها فضای همگانی شهر ایرانی (بهطور مشخص تهران) است، برای مثال مقایسهی چنین عکسهایی با قابهایی چون قابهای ساختارشکنانه [و بهروز] هدی رستمی، دال بر آن است که همهی عکسها ارزش مداقه ندارند: شما از تماشای یک عکس لذت میبرید، اما عکس به ظاهر دلفریب و البته شلختهی دیگری ممکن است به خریدار فریفتهی تولیداتِ یک مُد میانمایه تبدیلتان کند.