موسسه تحقیقاتی "اینتل
لب"، با انتشار تصاویر ماهوارهای، فرونشست زمین در اطراف تهران را "بمب
ساعتی بیصدا" توصیف کرده و آن را تهدیدی برای 13 میلیون نفر جمعیت ساکن در
این مناطق دانسته است.
"اینتل لب" که یک موسسه بین المللی مشاوره اطلاعاتی است، روز گذشته با
انتشار یک گزارش و چند تصویر ماهوارهای علل این فاجعه را پدیده انسانی توصیف کرد
که بهدنبال آن قطعی برق، ترکیدن لولههای گاز، تغییر شکل ریلها، فرورفتگی زمین،
کج شدن ساختمانها، ترک خوردن جادهها و رخ میدهد.
این گزارش اولین هشداری نیست که
توسط موسسات بینالمللی و مجلات علمی مطرح شده باشد، این موضوع از سال 82 مورد
تحقیق قرار گرفته است و در سال 97 مجله عملی "نیچر" نیز از فرونشست
سالانه 25 سانتیمتر در بخشهایی از پایتخت ایران خبر داده بود.
علیرضا شهیدی، رئیس سازمان زمین
شناسی ایران نیز سال گذشته در مورد فرونشست زمین در تهران اعداد و ارقامی را حتی
بالاتر از موسسات علمی و پژوهشی خارجی اعلام کرد و به عدد 36 سانتیمتر در سال
اشاره کرد.
کاوه
مدنی، پژوهشگر و معاون سابق سازمان محیطزیست ایران در توییتی نوشت:"ماهوارهها
کوچکترین تغییرات را ثبت میکنند . . ."
مدنی آذر 97 در رشته توییتی به عوامل این پدیده خطرناک اشاره کرد.
او نوشت:"منطقه فرودگاه بینالمللی تهران نیز با این فرونشست مواجهه است و
اضافه کرد این میزان فرونشست از بالاترین ارقام اعلام شده حال حاضر در جهان
است." او افزایش جمعیت شهری، استفاده بیرویه از منابع آب زیرزمینی و سدسازی
را که مانع از تغذیه طبیعی آبخوانها میشوند از دلایل مهم فرونشست زمین در تهران
توصیف کرد.
مدنی، نشستهای رخ داده را برگشت ناپذیر خواند و
گفت:"بررسیها نشان میدهد زمینهایی که دچار فرونشست میشوند، نفوذپذیری خود
را به مرور زمان از دست میدهند و نمیتوانند با ذخیره آب به حالت اول
برگردند".
موسسه تحقیقاتی
اطلاعاتی 'اینتللب ' تاکید می کند این وضعیت زیرساخت هایِ اساسی و
جمعیت ۱۳ میلیونی تهران
را تهدید میکند.
این موسسه با استناد به اطلاعات و دادههای ماهوارهای و مقایسه تصاویر ضبط شده از
ژانویه ۲۰۲۰ تا ماه مه ۲۰۲۱ به این نتیجه رسیده که بیشترین حد فرونشست
زمین در تهران به طور متوسط ۴ سانتیمتر در
سال بوده هرچند در بعضی از نقاط این تغییرات به ۲۵ سانتی متر رسیده است.
فرونشست "شدید" زمین در ایران، نکته تازهای نیست و در بیش از یک دهه
گذشته بارها کارشناسان محیط زیست و زمینشناسان درباره آن هشدار دادهاند.
سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی ایران در گزارشی با استناد به اندازهگیریهای
انجام شده در سازمان نقشهبرداری در جنوب غرب تهران یک ناحیه فرونشست را شناسایی
کرده که به گفته این سازمان از سال ۱۳۷۴ تا ۱۳۸۲ بیش از ۱۷۰ سانتیمتر نشست کرده است که سالانه حدود ۲۱ سانتیمتر است.
سازمان زمینشناسی میگوید برداشت بیش از حد منابع آب زیرزمینی و ضخامت لایه رسوبی
و ساختار آن عامل اصلی پدیده فرونشست تهران بوده است؛ اما در سالهای گذشته این
پدیده با افزایش جمعیت در تهران تشدید شده است.
چرا زمین فرونشسته است؟
علی ناظمی، استاد محیط زیست دانشگاه کنکوردیا می گوید
افزایش جمعیت و تاسیسات زیرساختی در تهران بار بیشتری را به زمین تحمیل کرده است.
اما عامل جدیتر برداشت "بیرویه" آب است که آقای ناظمی اینطور توضیح میدهد:
"خلل و فرج خاک از آب پر است و این از زمین محافظت میکند. اما آبی که برای
مصارف اجتماعی اقتصادی از زمین بیرون کشیده شده، مثلا آبیاری پارکها و چمنها،
این خلل و فرج را خالی کرده است. برای مثال ۳۰ هزار حلقه چاه غیرقانونی در تهران است که آب را از خاک
بیرون میکشد."
اصفهان در شرایط بدتر از تهران
بر اساس بعضی از گزارشها که در ایران منتشر
شده، تهران از نظر فرونشست زمین بعد از اصفهان قرار دارد؛ اما وجود زیرساختهای
حکومتی و اداری وضعیت آن را حساستر میکند.
بر پایه تحقیقی که علی بیتاللهی، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی
ایران، انجام داده استان اصفهان با ۳۱ شهر واقع بر
پهنههای با خطر بالای فرونشست زمین در ردیف اول از لحاظ تعداد سکونتگاههای شهری
است.
استانهای تهران با ۳۰ شهر، کرمان با
۲۵ شهر و خراسان رضوی با ۲۴ شهر در رتبههای بعدی قرار دارند.
آقای بیتاللهی که دبیر کارگروه مخاطرات طبیعی
مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی است گفته بود که فرونشست زمین در تهران و اصفهان
"از حد بحران عبور کرده است."
|