خبر ساخت سریال "سووشون" به کارگردانی نرگس
آبیار در حالی منتشر شد که کنشگران میراث فرهنگی به فعالیت او و ساخت یک سازه در
باغ عفیف آباد شیراز، واکنشی تند نشان دادند؛ این در حالی است که فیلمبرداری در
اماکن تاریخی، سال هاست ممنوع اعلام شده.
کنشگران به ساخت گوشواره هایی در طرفین ایوان مجموعه ساختمان باغ
عفیف آباد انتقاد کردند و خواستار توقف این سازه های بتنی و سیمانی شدند. نرگس
آبیار اما در توضیحاتی که چندان قانع کننده نبود بیان کرد: "دو گوشواره برای
ایوان ساخته شد که براساس نظر طراح صحنه بود که من همینطوری آنجا را پسندیده
بودم، اما طراح صحنه خواستند که به ایشان اعتماد کنم. طرح را ارائه دادند. گفتم
اگر مجوزهای لازم برای ساخت و ساز در آنجا داده میشود و آسیبی به بنا نمیزند و
پرتابل است، این کار انجام شود، ولی منوط به این است که همه جوانب برای اینکه
بنا ماندگار بماند و هچی آسیبی به آن وارد نشود، درنظر گرفته شود".
اما این پاسخ ها نه تنها قانع کننده نیستند بلکه آبیار به گونه ای آن ها را مطرح
کرده، گویی خود در جریان آسیبی که به بنا وارد می شود قرار ندارد و تقصیر را بر شانه
ی تیم تولید و تهیه کننده گذاشته است. این در حالی است که تخلف صورت گرفته و تهیه
کننده، کارگردان و ارگانی که مجوز فیلمبرداری در این اثر ملی را صادر کرده باید
پاسخگو باشند.
طبق قانون، امکان فیلمبرداری در اماکن تاریخی وجود ندارد اما نرگس آبیار نه تنها
مجوز فیلمبرداری دریافت کرده بلکه سازه ای از جنس بتن و سیمان هم در این بنای
ارزشمند ساخته و هنوز هم پاسخ قانع کننده ای جز اینکه "گوشواره های طرفین
ایوان برداشته خواهند شد"، ارائه نداده است.
فیلمبرداری در باغ عفیف آباد یک تخلف است
سیاوش آریا، پژوهشگر و فعال میراث
فرهنگی در گفتگو با امتداد، فیلمبرداری سریال "سووشون" به کارگردانی "نرگس
آبیار" در باغ عفیف آباد شیراز را تخلف خواند و توضیح داد: از سال ۱۳۹۳ خورشیدی، از طرف سازمان میراث
فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی وقت ، ساخت سریال و فیلم سینمایی در اماکن فرهنگی و
تاریخی ممنوع اعلام شده است؛ پس ساخت سریال در باغ عفیف آباد، یک تخلف واضح است.
زیرا که این دستور از سوی سازمان میراث فرهنگی به سراسر کشور ابلاغ شده و همه ی
ارگان ها در جریان این ابلاغیه هستند.
او ادامه داد: این باغ از سال ۱۳۴۰خورشیدی
به این سو، زیر نظر ارتش اداره می شود و در سال ۱۳۵۱ به ثبت ملی رسیده است. اما
مجوزها باید از وزارت میراث فرهنگی کشور و استان گرفته می شد که این اتفاق
نیفتاده. به گمان بسیار، این مجوز از سوی ارتش صادر شده،ولی ارتش صلاحیت صدورمجوز
برای اماکن تاریخی را ندارد؛ درست است که مکان، زیر نظر ارتش است، ولی وقتی مکانی
ثبت ملی شده و قانون میراث فرهنگی بر آن حاکم است، هرگونه ساخت و سازی درعرصه و
حریمش باید زیر نظر کارشناس میراث فرهنگی باشد که در ساخت این اثر، چنین کاری صورت
نگرفته است.
این پژوهشگرتاریخ ایران و میراث فرهنگی با اشاره به سخنان نرگس آبیار مبنی بر
اینکه سازه ی موجود در باغ عفیف موقتی است گفت: اگر این گونه است، پس چرا از سازه
ی چوبی استفاده نشده و در ساخت آن، سیمان و بلوک به کار رفته است؟ نرگس آبیار خودش
را فعال میراث فرهنگی می داند و در شهر نیاکانی خودش شاهدیه یزد، فعالیت های
تأثیرگذاری داشته، ولی این انگیزه ای نمی شود که ایشان در زمینه ی آثار تاریخی
ورود کند و چنین سازه ای را در باغ عفیف بسازد.
آریا اضافه کرد: ساخت چنین سازه ای حتی در حریم باغ عفیف آباد هم
تخلف محسوب می شود. اما این اتفاق در عرصه باغ عفیف آباد افتاده است و بی چون و
چرا تخلفی است که باید به آن پاسخ داده شود.
سرپرست میراث فرهنگی با قوانین میراث آشنا نیست
او با اشاره به سخنان سرپرست میراث فرهنگی استان فارس در بازدید از
این پروژه بیان کرد: ایشان پس از این بازدید گفتند که"سازندگان سریال تعهد داده
اند که این سازه برچیده شود" که این هم سخن اشتباهی است. زیرا که اگر سرپرست
میراث فرهنگی به قانون های میراث آشنایی بیشتری داشت، چنین سخنی نمی گفت.
ایشان پیشتر معاونت گردشگری استان بوده و در زمینه ی گردشگری انسان باسوادی است.
اما وقتی از سال ۱۳۹۳ به ما
ابلاغ شده که ساخت فیلم و سریال در اماکن تاریخی ممنوع است، دیگر چون و چرا و ماده
و تبصره وجود ندارد.
این فعال میراث فرهنگی افزود: نرگس آبیار به دلیل کارزارهایی که ایجاد شده و انتقاداتی
که پژوهشگران به این کار داشته اند، به رسانه ها گفته که بخشی از این سازه ها
برچیده شده که البته این پاسخ قانع کننده ای نیست. از سوی دیگر، گفته من کارگردان
هستم و تهیه کننده و تیم تولید به دنبال مجوزها بودند؛ این حرف هم درست نیست. زیرا
که حتی تهیه کننده و تیم تولید هم تخصصی در زمینه ی میراث فرهنگی ندارند و این کار
نیازمند نظر کارشناسی میراث فرهنگی بود که این مسأله هم در قانون عنوان شده و از
اساس ممنوع است و باید کل سازه برچیده شود.
آریا با بیان اینکه این دستور از سال ۱۳۹۳خورشیدی به تمام نهادها ابلاغ
شده، گفت: صدور چنین مجوزی مایه شوربختی است. نمی توان کم کاری نهادها را بر دوش
اداره میراث فرهنگی گذاشت. زمانی که اثری ثبت ملی می شود،نامه ای از سوی میراث
فرهنگی کشور به استانداری ها ابلاغ می شود و از سوی استانداری به میراث فرهنگی،
سازمان حفاظت محیط زیست، شهرداری، اوقاف،فرمانداری، آموزش و پرورش و سایر نهادها
نیز ابلاغ می شود که این اثر ثبت شده و قوانین آن نیز شرح داده می شود.
او اضافه کرد: این اثر در سال ۱۳۵۱ثبت
ملی شده و همه ی نهادهای استان می دانند که این یک اثر ملی شناخته شده است و عرصه
و حریم آن نیز مشخص است. سازه ای که نرگس آبیار برای سریالش در نظر گرفته، کاملا
در عرصه ی باغ قرار دارد. عده ای گفته اند این سازه به بنا آسیب نمی رساند؛ بحث ما
اصلاً آسیب نیست، زیرا که نخست شکل چشم انداز یا همان بصری و دیداری اثر مهم است و
دوم اینکه اگر سیل یا زمین لرزه ای پیش بیاید و این سازه ای که ادعا می کنند بیست
سانت فاصله دارد، بریزد روی عمارت عفیف آباد چه کسی پاسخگوست؟ این مجوز از سمت چه
ارگانی صادر شده که حتی میراث فرهنگی استان هم از این کار بی خبر بوده!
در
کشور ما عده ای در زمینه ی میراث فرهنگی تخلف می کنند و مجازات نمی شوند
این پژوهشگر و فعال میراث گردشگری با بیان اینکه کل سازه باید از
باغ عفیف برچیده شود گفت: باید مشابه بنای مورد نیاز، در جای دیگری جستجو می شد.
نرگس آبیار باید تمام سازه را برچیند نه بخشی از آن را و هیچ کس در این مورد نمی
تواند نظر بدهد جز کارشناسان میراث فرهنگی که آن ها هم صد درصد با این موضوع مخالف
هستند. کسی بالاتر از قانون نیست. این مجوز حتی اگر از بالاترین ارگان این کشور هم
گرفته شده باشد، وجاهت قانونی ندارد. زیرا که قانون مشخصاً عنوان کرده که فیلمسازی
در اماکن تاریخی ممنوع است. من به عنوان یک کنشگر میراث فرهنگی معتقدم شخصی که
چنین مجوزی صادر کرده باید پاسخگو بوده و حتی محاکمه شود.
آریا در خصوص نگه داری آثار و اماکن تاریخی در ایران گفت: ما با منشورهای حفاظت و
مرمت بین المللی آثار تاریخی فاصله ی بسیار زیادی داریم. حتی کنسرت هایی که در این
بناها برگزار می شود، ممنوع است. این ها نمونه های خارجی را مثال می زنند که مثلا
از یک کلیسای تاریخی برای برگزاری کنسرت استفاده می کنند، ولی از تدابیر اندیشیده
شده برای چنین برنامه هایی بی اطلاع هستند.
این کنشگر میراث فرهنگی با اشاره به اینکه سازه های تاریخی بسیار حساس هستند،
اظهار کرد: ما می گوییم فلش دوربین عکاسی برای آثار سنگی ضرر دارد و همچنین دست
کشیدن بر روی آثار تاریخی سنگی باعث پوسیدگی و در نتیجه تخریب آن ها در طولانی مدت
می شود. این در حالی است که این روزها یک گروه چند ده نفری در محوطه ی باغ عفیف
آباد در رفت و آمد هستند!
او در پایان سخنان خود با بیان اینکه در کشور ما عده ای در زمینه ی میراث فرهنگی
تخلف می کنند و مجازات نمی شوند، گفت: "هر ارگانی که این مجوز را صادر کرده
باید پاسخگو باشد چرا که قوانین کاملاً مشخص است و هرچیزی غیر از آن تخلف محسوب می
شود؛ قانون در سال ۱۳۹۳
به صراحت گفته ساخت سریال و فیلم سینمایی در اماکن تاریخی ممنوع است.ولی به نظر می
رسد نورچشمی هایی هستند که مجوز این کار را دریافت می کنند و در قبال این تخلف
پاسخگو هم نیستند. همچنین باید دانست که این یادگارهای تاریخی و فرهنگی امانتی نزد
ما هستند و ما وظیفه داریم به درستی از آنها پاسداری و نگاهبانی کرده و به دست
آیندگان که صاحبان اصلی این یادگارها و سرزمین هستند، بسپاریم. یادمان باشد که
خدای ناکرده شرمنده تاریخ و آیندگان نشویم."
|