رابطه بین معماری و بستر همیشه مهم بوده و هست ولی این
رابطه در بستری تاریخی همانند عودلاجان از اهمیت بیشتری نیز برخوردار می شود .
طرح ارائه
شده موضوع تحقیق چند ماهه ای بوده است که از طرح سوالی ساده شکل گرفته است ، در
بافت تاریخی بازار تهران چه کاربری میتواند باعث باز زنده سازی بافت و جان دادن
دوباره به منطقه بگردد ؟ طبیعتا جواب های
فراوانی میتوان به این سوال داد ، در ابتدا و طی تحقیقات اولیه بخش عودلاجان به
عنوان یکی از هسته های شکل گیری تهران امروز به عنوان بافت مورد مطالعه انتخاب
گردید . در نتیجه مطالعات انجام شده مشکل اصلی عودلاجان کنونی عدم وجود نبض حیات
در بافت تشخیص داده شد که نتیجه آن مردم گریزی از بافت و مرگ تدریجی بافت راشامل
می شود .
راه حل
پیشنهادی این بود که پروژه ای تعریف شود تا مردم جزئی از خود پروژه باشند ، پلازای
شهری با کاربری های جمعی با هدف احیای بافت و در درجه دوم با هدفی مهم تر که باید
دنبال آن می گشتیم . در طی بازدید های
انجام شده از سایت های مختلف منطقه عودلاجان به آب انباری متروکه و دفن شده در
لایه زیرین خیابان بر خوردیم ، آب انباری که زمانی جزو 4 آب انبار اصلی بازار بوده
و اکنون با وجود اینکه همچنان آب در آن جاری هست بدون استفاده در کنار مدرسه و
مسجد آقا محمود حکیم بصورت مخروبه ای بدون کار کرد در آمده است . ایده مهمتر در
حال شکل گرفتن بود ، "احیای آب
انبار در کنار پلازای شهری "
"آب در تاریخ ایران نماد شفافیت و پاکی و زنده سازی هست و
نقش مهمی در این پروژه میتواند ایفا کند ."
در طی تحقیقات میدانی انجام شده ، جمله مهمی از خادم مسجد و
مدرسه جلب نظر میکرد :
”آب از دماوند سرچشمه میگرفت و پنج
تا نقطه صافی داشت از پنج نقطه سرازیر میشد تا آبی صاف برای این محل داشته باشیم
.“
برای سایت
پلازا مجموعه ای از سایت های روبروی آب انبار که ازلحاظ معماری ارزش خاصی نداشتند یا
بصورت مخروبه بودند ، انتخاب شد و این قسمت ها تجمیع شده و سایت مورد نظر پروژه
شکل گرفت .
کانسپت
پروژه ورود آب به داخل مجموعه از سمت آب انبار و شکل گیری 5 گالری با موضع آب بود ،
به این ترتیب هم بعد فرهنگی و اجتماعی در کار قرار میگرفت هم آب انبار حکیم دوباره
زنده می شد . در کنار گالری های اصلی که موزه آب را تشکیل می دهند ، نیاز به
مجموعه ای که از لحاظ تفریحی و فرهنگی کمبود آن
در منطقه حس شود بود و همچنین نیاز به مکانی که بخش خدماتی پلازا در اختیار
آن باشد ، در نهایت سعی شد کل سایت به 5 بخش زیر تقسیم شود .
-پلازای اصلی : محل جمع شدن مردم
-قسمت پاتوق شبانه : محور اصلی خیابان که فضایی نیمه محصور
ایجاد شده ( همانند نمونه موردی سی تیر )
- ساختمان سینما : دارای 4 سالن سینما و ارتباط با بخش موزه
آب به همراه کتاب فروشی و کافه کتاب
- ساختمان خدماتی : دارای حجره های خانوادگی و رستوران و
کافه
- ساختمان موزه در زیر مجموعه و هم راستای خروجی آب انبار ،
دارای 5 گالری اصلی ، گالری بهار ، گالری تابستان ، گالری پاییز ، گالری زمستان و
گالری زمان
حجم کار از
ترکیب متریال بتن اکسپوز و آجر ساخته شده است ، ستونهای آجری نمادی از معماری
گذشته ، و طاق های قدیمی که بسیار ساده شده اند ، پیشروتر از حجم های بتنی که نمادی از معماری
امروز هستند قرار میگیرند . به این ترتیب معماری در زمینه خود با بافت اطراف
هماهنگ می شود ، در عین اینکه مفهمومی جدید را نشان می دهد ولی مفهموم جدید خود را
هم ارزش با مفهموم قدیمی نمی داند .
پلازا در
کل یه طبقه پایین تر از زمین قرار میگیرد ، دلیل آن هم ملاحظات اقلیمی و هم سایه
اندازی ساختمان های اطراف می باشد . هم چنین با این کار بخش موزه و گالری ها هم
تراز با خروجی آب انبار قرار میگیرند و آب به راحتی در داخل محیط موزه می تواند
جریان پیدا کند همچنین میتوان آب انبار را بخشی از خود موزه خواند . آب انباری با
تاریخ چند صد ساله و تاثیر گذاری بیش از حد بر روی تهران امروزی.