کازوساما یاماشیتا

چه کس و چگونه

ده سال کار من در دفتری بزرگ باعث شد که من نیاز به کارگاهی کوچک را در خود حس کنم. از زمانی که من به تنها کارکردن پرداختم نه سال می گذرد. اکنون من معمار سرپرست و تصمیم گیر گروه ده نفره ای هستم که خودم جزوشانم. در آینده این گروه شاید تعدادشان اضافه شود اما بیش از پانزده الی بیست نفر نخواهد بود. از آن جا که پروژه های بزرگی این روزها به تدریج راهشان را بر میزهای طراحی ما گشوده اند، دفتر ما مکانی سرزنده و فعال است.

چگونگی رسیدن به این مرحله

1937: تولد در ایالت آیچی

1955: ورود به موسسه فن آوری توکیو با نیت تحصیل در رشته ی مهندسی مکانیک و طراح صنعتی شدن، اما سپس گردش به دپارتمان معماری.

1958: برنده شدن یکی از جوایز بزرگ در مسابقه شین کن جی کو برای طراحی خانه ای کوچک.

1959: فارق التحصیل شدن از موسسه فن آوری توکیو و بلافاصله شروع به کار در دفاتر نیکن سکی که بزرگ ترین شرکت طراحی معماری ژاپن به شمار می آید. در همان شرکت، سرپرستی طرح هایی چون ایستگاه خبرگزاری شرکت خبرگزاری ژاپن، مرکز عمومی موساشینو و تالار بازرگانی و صنعتی شهر شی موزو.

1964: کار در دفاتر پل شنایدر اسلبن در دوسلدورف. همکاری در پروژه هایی چون فرودگاه کلنی – بن و صومعه ی کاتولیک ستمین در زایت.

1965: پس از گشت اتومبیل رانی سه ماهه ی اروپا، کار در دپارتمان معماری انجمن لندن بزرگ و مشارکت در طرح کاخ بلورین جدید.

1966: چند ماه کار در دفتر کالین سنت جان ویلسون، استادیار دانشگاه کمبریج.

پس از گشت خاورمیانه، بازگشت به ژاپن و دفاتر نیکن سکی، با مسئولیت پروژه هایی برای ساختمان بانک سومی تومو و کتابخانه کالج بانوان اوتسوما.

1969: ترک نیکن سکی و دستیار استادی در موسسه ی هنر و طراحی توکیو.

تاسیس دفتر طراحی مستقل و آغاز به کار بر خانه های کوچک (خانه هایی که بام های دوگانه ای معروف به بام های زن و شوهر دارند). سفر به اروپا.

1970: سفر به اروپا و آمریکا.

1973: سفر به کره و اروپا.

1974: سفر به اروپا، آمریکا و کانادا.

1975: مشاور معماری در دانشگاه ملل متحد، سفر به آمریکا.

1976: سفر به آمریکا.

1977: دریافت جایزه ی طراحی سالیانه از موسسه ی معماری ژاپن. سفر به آمریکا.

1978: کناره گیری از موسسه هنر و طراحی توکیو.

مربی شدن در موسسه ی فن آوری توکیو، موسسه ی فن آوری ناگویا و کالج بانوان نیهون. سفر به اندونزی.

تا کنون

یاماشیتا از اولین نماینده های گونه ی جدید معمارانی است که پس از جنگ جهانی دوم سربرآورده اند. او با فارق التحصیل شدن از دانشگاه به اروپا سفر کرد. وی پس از کار کردن در دفاتری چون دپارتمان معماری انجمن لندن بزرگ، به ژاپن بازگشت و در آن جا برای نیکن سکی بزرگ ترین شرکت طراحی معماری کشور کار کرد و پس از آن دفتری مستقل برپا ساخت. با این که اکنون معماران این گونه ی دیگری نیز هستند، اما در نسل یاماشیتا نادرند.

معماران دوره ی او زمانی تحصیل کردند که رونق اقتصادی پس از جنگ در ژاپن آغاز شده بود و مغز آنان انباشته از نظریه ای (CIAM) بود که پس از فارق التحصیلی بر روی پروژه هایی که در دسترس بود کار کنند و آن چه را در مدرسه آموخته بودند رشد و توسعه دهند.

معروف است موسسه فن آوری توکیو که یاماشیتا از آن فارق التحصیل شد، دانشجویان خود را با شالوده ای محکم در فن آوری توکیو بار می آورد و ویژگی احساسی را مشخصا از آنان سلب می کند. یاماشیتا از وقتی که درس خود را در آن جا تکمیل کرد، راهی محکم در پیش گرفت؛ و تجربه اندوزی اش در آلمان و انگلستان، گرایش وی به قرص و محکم باقی ماندن را فزونی بخشید. طرح های او هیچ گاه از سنت پذیرفته ی معماری معاصر دور نشده اند. پلان های او عملا الگوهای آن چیزی هستند که منزل مسکونی امروز به آن نیاز دارد، بدین خاطر او اخیرا مشخصه های ژاپنی نابی چون دالان مرکزی را به پلان های خود اضافه کرده است. این کار با اینکه تازه نیست اما جزئیات کارهای او که با مهارتی اطمینان بخش ارائه می شود هیچ گاه از مد نمی افتد. در "از اولین ساختمان" ( JA نوامبر 1973) که وی جایزه کانون معماران ژاپن را به خاطر آن دریافت کرد، می توان تبلور گرایش هایی را که در طرح های دیگر وی نیز به چشم می آیند دریافت.

"از اولین ساختمان" مجتمعی است که مشتمل بر مغازه، رستوران، اداره و آپارتمان که با نوعی تایل های آجری که معمولا در معماری انگلیسی یافت می شود پوشیده شده است. تمام بخش های متعارف آن کاملا با یک دیگر متناسب اند. در این ساختمان چراغ های لعابی به کار رفته است و تمام قسمت های ساختمان – بالا و پایین، چپ و راست – با یک دیگر وابسته اند و ورودی تقریبا مارپیچ گونه ای را به وجود می آورند که هماهنگی درخشانی از مقیاس های شهری و خانگی به شمار می آید. به رغم گوناگونی آن چه این ساختمان را در بر می گیرد، تمام مغازه ها، دفاتر و رستوران ها، کیفیت خانوادگی برجسته ای دارند.

خانه های انفرادی او تنوعی ناشی از نیازهای گوناگون مشتریان را نشان می دهند. مثلا دفتر دندانپزشکی هیرانو ( JA نوامبر 1973) با نورهای طبیعی شیشه های قوسی که چند قدم به چند قدم کار گذاشته شده اند، توانایی او را در بدعت گذاری نشان می دهد.

خانه ی سر دری (The Face House) طنزی پنهان در خود دارد.

چه بسا سازگار ترین چیز با ویژگی طراحی او، سلسله خانه هایی است که وی با بلوک های سیمانی ساخته است. این نوع مصالح در ژاپن ارزان است، البته بسیار محدود کننده است و اصلا به آن اعتنا نمی شود. زمین لرزه های گه گاهی در این کشور، ایجاد معماری با بلوک سیمانی را در فرم های دلخواه بلند پروازانه ناممکن می سازد. این محدودیت، باعث ناخشنودی معمارانی که آزادی در مورد مصالح را دوست دارند می شود. با این همه ظاهرا شخصیت و شیوه های یاماشیتا پذیرفته شده است. انگار او به کار با این مصالح در آینده ادامه خواهد داد و نوع جدیدی از قالب مسکونی را با آن به وجود خواهد آورد.

برخی مردم نسبت به فقدان آزادی و نفوذ فضایی در کارهای یاماشیتا انتقاد می کنند. اما چنین انتقادی نادرست است چرا که کیفیاتی چون قید  بند و آرامش تنها جزو ویژگی های او به شمار نمی آیند بلکه نقاط مثبت او هم هستند. من معتقدم که او مهارت های فنی بیشتری را در خود خواهد اندوخت و به تدریج قید و بندها را خواهد گسیخت و فضاهای دست و دل بازتری را به وجود خواهد آورد.