پروژه : کتابخانه ملی قطر

شرکت معماری :  اُ . اِم . اِی

مکان : دوحه ، قطر

مساحت : 45000 متر مربع

کتابخانه طراحی شده توسط رم کولهاس

تاثیر طبیعی کتابها در رشد کلی من مهم بوده است. اولین کتاب هایی که نظر مرا جلب کردند داستانهای ترسناک به تصویر کشیده شده توسط گوستاو دوری بود. هنوز هم به خاطر دارم ظاهر این کتاب ها چگونه بود و در واقع چیزی است که هرگز در تمام طول عمرم فراموش نخواهم کرد. در دهه 1950، من زمان زیادی از وقتم را در کتابخانه موزه استدلجیک سپری می کردم و کتابخانه در واقع مثل خانه من شده بود. اولین تلاش من در حوزه نویسندگی و معماری ، مانیفست "نیویورک آشفته" بود که در کتابخانه عمومی نیویورک آن را بر اساس یک سری میکروفیلم، روزنامه و کتاب نوشتم. من یک میز و صندلی در آن جا برای خودم داشتم و روز و شب را همان جا سپری می کردم.

شباهت بین معماری و نوشتن کتاب این است که برای تولید هر دوی این ها باید مسیری طولانی را طی کرد ولی لحظه به لحظه آن را باید با دقت سپری کرد تا بقای آن تضمین شود. ما کتابخانه های متعددی را طراحی کردیم ولی تعداد کمی از این طرح ها ساخته شد. کتابخانه ها برای تولید معماری های رادیکال بسیار مناسب هستند. به علاوه، پارادوکسی در این جا وجود دارد دال بر این که این فرم های سنتی راه حل های جالبی ارائه می کنند و همین مسئله را می توان به وضوح در کتابخانه ملی قطر هم دید. ساختمان فوق 138 متر طول دارد ، معادل طول دو بویینگ 747 . این مسئله نمی تواند افتخاری درباره ایجاد مقیاس بزرگ باشد ولی از همان ابتدا هدف اصلی این بود که مطالعه در دسترس همگان باشد و برای کل جامعه قطر فراهم باشد. ما معتقد بودیم می توانیم با خلق ساختمانی که فقط یک اتاق دارد و به بخش های متفاوت تقسیم نمی شود و یا دارای چند طبقه نیست این هدف را محقق کنیم. ما سپس یک صفحه را برداشته و گوشه های آن را به سمت بالا تا زدیم تا قفسه ای برای کتاب ها درست شود ولی دسترسی به آن از مرکز اتاق هم ممکن باشد. شما درنهایت متوجه می شوید که در محیط کتابخانه هستید و اطرافتان پر از کتاب است و بدون نیاز به تلاش زیاد می توانید همه چیز را ببینید. این کتابخانه فضایی است که می تواند کل جامعه را در خود جای دهد و به علاوه فضای کافی برای کتاب ها هم دارد.

شرح پروژه :

کتابخانه ملی قطر شامل کتابخانه ملی دوحه، کتابخانه عمومی و کتابخانه دانشگاه است و مجموعه میراث هم شامل متون و دست نوشته های بسیار با ارزش مربوط به تمدن اسلامی عربی است. کتابخانه عمومی بیش از یک میلیون کتاب دارد و فضایی برای هزاران خواننده دارد و مساحت آن 42000 متر مربع است. این کتابخانه بخشی از فضای آموزشی است و یک فضای آکادمیک است که می تواند به صورت ماهواره ای میزبان دانشگاه های پیشگام و موسسه های سراسر دنیا باشد. کتابخانه قطر آخرین مورد از علایق OMA به کتابخانه است که به مسابقه برای کتابخانه ملی فرانسه در سال 1989 برمی گردد. در آن زمان ، انقلاب الکترونیک،ضرورت تمرکز و تجسم فیزیکی دانش را از بین برد. ماهیت و وجود اصلی کتابخانه بهرحال مورد سوال است: آیا ما به کتابخانه نیاز داریم؟ آیا کتابخانه ها می توانند فرهنگ دیجیتال را حفظ کنند؟ با توجه به کتابخانه ملی قطر، ما تمایل داریم اعتبار کتاب ها را با خلق طرحی بیان کنیم که تحقیق، مطالعه، همکاری و مشارکت، و تعامل در مجموعه را به ارمغان می آورد (مجموعه ای از چند میلیون کتاب، که از بین این کتاب ها بعضی موارد از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده و بعضی هم دست نوشته ها و کتاب های خطی نادر مربوط به خاور میانه هستند). کتابخانه یک اتاق است که چندین فرد و تعدادی کتاب را در خود جای می دهد. حاشیه های ساختمان از زمین قدری بالاتر هستند تا راهروهایی شکل گیرد که می توانند مجموعه کتاب ها را در خود جای داده و در عین حال یک فضای مستطیل شکل مرکزی را هم محصور می کند. این شکل ساختمان می تواند دسترسی به کتاب ها را برای بازدیدکننده ها از مرکز ساختمان فراهم کند و به این ترتیب لازم نیست که همه بازدیدکننده ها از اطراف به سمت محیط داخلی بیایند تا بتوانند به کتاب ها دسترسی داشته باشند. این راهروها به عنوان قفسه هستند و به فضای کتابخوانی و جستجوی منابع و گفتمان منتهی می شوند. این قفسه ها بخش بسیار مهمی از ساختمان را تشکیل می دهند و از مرمر سفید در کف آن ها استفاده شده است و روشنایی مصنوعی در سقف آن ها استفاده شده است و تهویه عالی دارند و سیستم بازگرداندن کتاب هم در آن ها تعبیه شده است. یک پل بدون ستون راهروهای اصلی کتابخانه را بهم وصل می کند و باعث می شود که مسیرهای متعددی در کتابخانه درست شود. این پل به فضایی منتهی می شود که اتاق مطالعه و رسانه، میزهای مطالعه، صفحه نمایش، میز کنفرانس مدور، و سالن چند منظوره بزرگی در خود دارد و به وسیله یک پرده طراحی شده به وسیله استودیوی اینساید اوتساید آمستردام محصور شده است. این استودیو در طراحی چشم انداز کتابخانه هم نقش داشته است. مجموعه میراث فرهنگی در مرکز کتابخانه و در عمق 6 متری قرار دارد و از تراورتن در آن استفاده شده است. این مجموعه می تواند به طور مستقل عمل کند و مستقیما از بیرون قابل دسترسی است. نمای شیشه ای نور را فیلتر می کند و محیطی بسیار آرام برای افراد در حال مطالعه ایجاد می کند. نور پراکنده شده در مرکز ساختمان به وسیله سقف آلمینیومی بازتاب می کند. در محیط خارجی، یک پاسیو درست شده است که می تواند نور را برای اتاق کارمندان طبقه زیرزمین فراهم کند و به علاوه می تواند مثل فضایی برای ورود به دنیای کتاب ها باشد. کتابخانه ملی قطر نقش بسیار مهمی در محیط آموزشی دارد و پروژه ای است که به وسیله شیخ موزه به عنوان بخشی از مسیر پیشروی قطر به سمت اقتصاد دانش بنیان راه اندازی شده است. مستر پلان که در سال 1995 به وسیله آراتا ایسوزاکی طراحی شده و در سال 2003 آغاز شد، شامل تسهیلاتی برای تحقیق و مطالعه و آموزش است و دربردارنده شعبه هایی از دانشگاه های بین المللی و دفاتر مرکزی موسسه خیریه قطر است و به وسیله OMA طراحی و در سال 2016 تکمیل شده است.