در میان آثار معماری جهان، با حضور بناهای کلاسیک که سالانه میلیونها گردشگر را جذب زیبایی خود میکنند و آثار معاصر که توجه و نظر مثبت اهل حرفه را به همراه دارند، انتخاب یک بنا کار آسانی نیست. آیا کیفیتهای فضایی میتواند مارا مجذوب کند یا تزئینات و اجزای بنا و یا بیانیه یک معمار در تولید یک اثر خاص؟
من اما، با نگاهی به بدنه اصلی معماری ایران، یعنی آنچه در بافتهای شهری ساخته میشود و میتواند آپارتمان و مسکونی و هر بنای عامی باشد، میخواهم به مورد ویژهای اشاره کنم و آن مساله تکنولوژی ساخت و اهمیت به جزئیات است. چیزی که در معماری امروز کشور ما به ندرت یافت میشود و همواره با سهل انگاری طراحان و سازندگان عمومی همراه است. از این منظر بنای انتخابی من موزه مرسدس بنز کار دفتر طراحی یو ان استودیو است.
من معماری کشور آلمان را با بناهای دارای جزییات خوب میشناسم. طراحان و معماران و مهندسین آلمانی به این موضوع توجه ویژهای دارند و موزه مرسدس بنز در شهر اشتوتگارت آلمان جزو آثار شاخص در این زمینه است. هرچند که این بنا به لحاظ کیفیتهای فضایی و نحوه حرکت و ارائه آثار موزه یی، طراحی بسیار زیبا و تحسین برانگیزی دارد، اما آنچه برای این نوشتار اهمیت دارد توجه مهندسین و طراحان این بنا به جزئیات است.
دیوارهای منحنی بتنی، سطوح تابیده فلزی، شیشههای خمیده و قوس دار، سقفها و دیوارهای داخلی پیچ در پیچ، تنوع هیجان انگیزی از پیچیدگی را در بهترین کیفیت اجرایی ارائه میدهند. اتصال سطوح مختلف به یکدیگر، حل شدن هندسههای پیچیده در یکدیگر و در نهایت ارائه یک تجربه ناب فضایی، هدیه ایست که این بنا به بازدید کنندگان خود میدهد. در برخورد با این بنا، همواره این سوال برایم مطرح میشود، که مرز توجه ما به جزئیات، اجرا و تکنولوژی ساخت تا کجاست؟
آیا در ساختن معماری خود، زمانی که وقت و هزینه و مصالح را مصرف میکنیم، نمیتوانیم به آثار با کیفیت برسیم؟ نکته قابل توجه در برسی آثاری نظیر این موزه این جاست که هیچ بخشی از جزئیات بنا به هدف رفع تکلیف ساخته نشده و زیرساخت هیچ قسمتی با انگیزه پوشش توسط یک ماده دیگر به روشهای کثیف و غیر اصولی انجام نشده است. اجرای یک دیوار تمیز منحنی در روی کار نیازمند دقت اجرایی بالا در بخشهای زیرین آن است و اتصال آن به سقف و با یک هندسه درست نیازمند انجام کار صحیح در سقف. دقت اجرایی و توجه به جزئیات و اهمیت دادن به تک تک بخشهای کار، به نظر میرسد که موضوع مهمی در ساختن این اثر معماری باشد. چیزی که در معماری امروز ایران کمتر دیده میشود و بسیاری از خطاها و ایرادات در انتخاب و نصب مواد، با پوشش روی پوشش، مخفی سازی میشود.
صرف نظر از مقایسه توانایی کشورها در ارائه دستاوردهای فنی ساخت، باید به دیدگاهها هم پرداخت. سوال اینجاست که آیا معمار امروز ایرانی، کیفیت فیزیکی اثر ساخته شده را به اندازه زیبایی و یا سطح زیر بنای آن مهم میبیند؟ آیا آموزش معماری ما، غیر از فضا و بحثهای نظری پیرامون آن، اهمیتی به نحوه ساخت و تکنولوژیهای ساختمانی و به جزئیات میدهد؟ به نظر که اینطور نمیرسد. ما همچنان در تعریف از معماری درگیر با نوعی از شاعرانگی هستیم. ولی گویا معماری دیگر فقط موسیقی منجمد نیست. معماری در دنیای معاصر میتواند به سازماندهی ماده تحت تاثیر نیروها و فرایندهای طبیعی تفسیر شود .اگر بپذیریم که معماری، سازماندهی مواد در فضای زیستی ماست، آنگاه به نحوه این سازماندهی بیشتر دقت میکنیم.
کلیدواژه ها: موزه مرسدس بنز. یو ان استودیو.