امروزه بشر در عصر الکترونيک، رايانه و فناوری ديجيتال و هوشمند به‌سر می‌برد. از میانة سدة بيستم (دهة 1960) مشخص شد که عصر الکترونيک تأثيرات مهمي بر معماري خواهد گذاشت. در اين سال‌ها، در صنايع پيشرفتة حمل‌ونقل (مانند هوافضا و خودروسازي) براي اولين بار از رايانه و نرم‌افزارهای پيشرفته براي توليد صفحات و پوسته‌های پيچيده و وانمايي محصولات نهايي استفاده شد، که اين امر توجه معماران و ديگر طراحان را به خود جلب کرد. در اين ميان، طبيعت، به‌عنوان الگوي دیرینة انسان و معماري، با رويکردي جديد بررسي شد. در اواخر سدة بيستم (دهه‌های 80 و 90) انسان به کمک رایانه، قدرت بررسي و بازسازي فرم‌ها و الگوهاي پيچيده طبيعت را به‌دست آورد. در اين دوران، جانوران و گياهان ساده که خود را با متغيرهاي محدودي مانند نور، جریان‌های آب‌وهوا و مواد غذایی تطبيق می‌دادند، بررسي شده و توسط مدل‌های پارامتريک ساده در رايانه بازسازي شدند. بدين ترتيب، حرکت، رشد و تکامل در طبيعت بررسي شد، به اميد آنکه معماري بتواند از ثبات بی‌جان به پويايي هوشمند سوق پيدا کند.

در این بین گِرِگ لین، طراح و نظریه‌پرداز آمريکايي، اولين فردي بود که به کمک رايانه، موضوع پويايي فرم و فضا را در جهان مطرح کرد. گرگ لين (متولد 1964) معمار، فيلسوف، نويسندة آثار علمي- تخيلي و پروفسور معماري در دانشگاه هنرهاي کاربردي وين و دانشکدة معماري دانشگاه کاليفرنيای لس‌آنجلس است. آثار معماري وي متأثر از جست‌وجوی او در متون فلسفي، به‌خصوص آثار ژيل دلوز، گاتفريد ويلهلم لايبنتز و هنري برگسون است.

فرم پويانما ترجمه ای است از یکی از مهم ترین و تأثیرگذارترین کتب گرگ لين که نخستین بار در سال 1999 و با عنوان Animate Form منتشر شد. اين کتاب نه‌تنها بحث سکون، ثبات و ایستایی معماري را به چالش کشيد، بلکه سبب شد که تعاريف جديدي براي فرم، فضا، زمان و حرکت در معماري مطرح شود. اين کتاب را می‌توان پایه و اساس بحث معماري پارامتريک دانست، چراکه لين در آن نشان داد چگونه معماري می‌تواند با استفاده از رویکردهای فلسفی جدید و فناوری نوین رایانه‌ای، مفاهیم حرکت، نيرو يا تکامل در زمان را پویانمایی کند.

یک اسپلاين مثال خوبی برای توصیف این رویکرد جدید در معماری است. برخلاف خطوط ساده که در مختصات دیرینه دکارتی ترسیم می‌شوند، یک اسپلاین، خطی منحنی و ممتد است که در فضای پارامتریک نرم‌افزارهای مدل‌سازی جدید تولید می‌شود و نشان می‌دهد که معماري چگونه می‌تواند پویانما باشد. يک اسپلاين برداری جهت‌دار است که بین نیروهای گرانشی متعدد و متفاوت در جریان است. برخلاف فضای دکارتی که در آن خطوط ساده ترسیم می‌شوند، فضایی که یک اسپلاین در آن پدید می‌آید خنثی نیست، بلکه توپولوژی پیچیده‌ای از نیروست. فرم یک اسپلاین نیز همواره تحت تأثیر رئوس کنترلی و نیروهای گرانشی متفاوتی است که مسیر جریان آن را تغییر می‌دهند. پس فرم یک اسپلاین ثابت و دائمی نیست، بلکه پارامتریک و پویاست و ممکن است به‌راحتی تغییر کند تا یک منحنی، سطح و یا فضایی نرم و ممتد را شکل دهد. در اين رویکرد جدیدِ تولید فرم و فضا، معماری نیز دیگر زادة ثبات، مختصات و نقاط ابدی مطلق نیست، بلکه در حرکت، نیرو و گام‌های زمان شکل می‌گیرد. 

کتاب فرم پويانما مرزهاي تفکر دربارة معماري را جابه‌جا می‌کند و به معماران نشان می‌دهد که معماري چگونه می‌تواند براساس مفاهیم دیگری پایه‌گذاری شود. با استفاده از نرم‌افزارها و روش‌های نوين پويانمايي، اين کتاب، قوانين متداول دربارة فرم در معماري را تغيير می‌دهد و در اين فرايند زبان جديدي در معماري بنیان‌ می‌نهد که با واژگان متفاوتي مانند توپولوژی، حباب‌ها، فراسطح‌ها و چندسطح‌ها به توليد فرم و فضا می‌پردازد. علاوه بر بخش نخست اين کتاب، که به مباني نظري اين تفکر جديد می‌پردازد، پروژه‌هایی در بخش دوم معرفي شده‌اند که پتانسيل تکنیک‌های زمان‌محور پويانمايي را براي طراحي معماري ارائه می‌کنند. اگرچه در طول تاريخ، معماري ايستا، استوار و بی‌جان تعريف شده است، گرگ لين در اين کتاب ادعا می‌کند که در عصر جديد و با استفاده از ابزارها، تکنیک‌ها و تفکري نوين، می‌توان فرم و فضاي معماري را پويا، منعطف و زنده تعريف کرد.

اين کتاب نظریة جذاب و جديدي دربارة معماري در عصر الکترونيک ارائه می‌کند که براي دانشجويان، استادان و پژوهشگران معماري مفيد خواهد بود. اميد است که ترجمه و معرفی چنين نظریه‌هایی به‌عنوان ریشه‌شناسی سبک‌های جديد معماري، موجب رواج بحث‌های بهتر و بيشتري در زمینة بازتعريف مفاهيم معماري ايراني در دنياي امروز شود.

این کتاب با ترجمه دکتر سید یحیی اسلامی، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و سیده صدیقه میرگذار لنگرودی، پژوهشگر دکتری تخصصی معماری توسط كتابكده تخصصي هنر، معماري و شهرسازي كسری منتشر شده است.