شیوه نگریستن به چیزها را تغییر دهید. خانه های ژاپنی ایده
هایی جسورانه و هیجان انگیز را برای افرادی که به تغییر مجدد خانه یا آپارتمان
هایشان فکر می کنند ارائه می دهند. تشک تاتامی و درهای شوجی ـ که از عناصر اصلی طراحی
داخلی ژاپنی هستند ـ را به کار ببرید و ببینید که به طرز زیبایی در خانه هایتان
پاسخگو هستند. اندازه و شکل یک اتاق را به راحتی و با سلیقه خود، با صفحه
های بامبو و پارتیشن های متحرک تغییر دهید. یک شاهْنشین ساده به سبک ژاپنی
بسازید، آن را با چیزی خاص تزئین کنید و سپس به آن ببالید. چند روش نورپردازی
ژاپنی را امتحان کنید ـ نور کم ، نرم و زیبا. حال و هوای خانه تان را ]با استفاده از
عناصر طراحی ژاپنی[ تغییر دهید.
ساخت بنا
اگر به اشکال نوشتاری مصر باستان که برای نمایش دادن یک
خانه و یا یک ورودی استفاده می شد نگاه کنیم، خواهیم دید که این حروف تصویری بیشتر
بر روی دیوارها متمرکز شده است.
شاید این نشان دهنده روشی باشد که ساختمانها در آنجا بنا
شده اند ـ احداث بنا از پی. این اهمیت بر دیوارها، که بر تکامل
معماری غرب نیز موثر بوده، احتمالاً برای تأمین فضای داخلی راحت در مقابله با آب و
هوای سخت، ایجاد شده است.
اگر به نظام نوشتن زبان ژاپنی که برگرفته از حروف چینی است
نگاه کنیم، خواهیم دید که حروف مورد استفاده برای نوشتن کلمه "خانه" و
ساختمانهای دیگر، شبیه مرتفع ترین عنصر یک بنا، یعنی سقف هستند. این روند ساخت
مسکن در ژاپن را نشان می دهد ـ که قبل از ساخت دیوارهای داخلی، یک قاب بیرونی چوبی ساخته و
ابتدا آن را با سقف می پوشانند.
این تأکید بر بام ممکن است نیاز به خانه هایی که پناهگاهی
در مقابل باران و در عین حال امکان تهویه متقابل در تابستان گرم و مرطوب ژاپن را نیز
فراهم می کنند، توسعه دهد. از این طریق می توانیم تفاوت مفهومی عمده ای بین نگرش غربی
و ژاپنی نسبت به معماری پیدا کنیم.
تقسیم بندی فیزیکی فضاها در خانه های ژاپنی با قاب های چوبی
به روشی مخصوص پس از نصب شدن سقف اتفاق می افتد، بر خلاف روش سنتی ساختمانی در غرب
که با سنگ است. جایی که ابتدا دیوارهای جداکننده هر اتاق ساخته شده و بعد از آن
سقف در جای خود قرار می گیرد،
و در پایان کل واحدهای مکانی به صورت جداگانه و مجزا خلق می شوند و میانجی بین
فضای داخلی و خارجی نیز متفاوت است.
در ساخت توسط مصالح بنایی، یک دیوار صلب داخل و خارج را از
هم جدا می کند و این از نظر ساختاری دارای اهمیت بسیار است، به طوری که فقط
از چند بازشو می توان استفاده کرد.
از طرف دیگر ساخت قاب چوبی در ژاپن نیازی به تکیه گاه (ستون)
ندارد و با استفاده از پارتیشنهای متحرک، در هر زمان امکان باز کردن فضاهای داخلی
و خارجی به یکدیگر امکان پذیر است.
این سبک از استفاده از چوب اجازه می دهد تا یک سلسله مراتب گام
مانند در فضاها به وجود آید.
مجددا با ساخت دیوارهای ضخیم توسط مصالح بنایی، تا زمانی که
جداسازی انجام می شود، تقریباً همه ی اتاق ها شبیه به یک دیگرند، اما با درهای کشویی
پوشیده از کاغذ، مرحله جدا سازی اتاق ها با تعدادی از عناصر پارتیشن بندی افزایش می
یابد. در عمیق ترین قسمت خانه ژاپنی، یعنی وسط آن، دیوار گچ کاری
قرار دارد که در امتداد آن اتاق های خواب قرار گرفته است. آنسوی این فضاها،
فضاهای آزادتر و کاربردی تر وجود دارند، که با درهای کشویی به هر تعداد اتاق که
لازم باشد تقسیم می شوند و اطراف اینها راهرویی وسیع است که از بیرون توسط حائل
(کرکره های) چوبی محدود شده است تا از خانه در مقابل باران و سرما محافظت کند. پیش آمدگی های لبه بام فراتر از این درها امتداد می یابند و فضایی حائل (مانند
سپر) متناسب با آب و هوای بارانی ژاپن ایجاد می کنند.
اقلیم
معماری ژاپنی، مانند هر معماری دیگر، عمیقا تحت تأثیر محیط
قرار دارد. علاوه بر چهار فصل اصلی، در اوایل تابستان یک فصل بارانی
کوتاه و در اوایل پاییز گردباد و طوفان نیز وجود دارد. که چرخه ای شش فصله را
ایجاد می کند. بهار و پاییز دلپذیر اند و زمستان البته سرد است. سه فصل
باقیمانده ـ فصل بارانی ، تابستان و فصل گردباد و طوفان ـ گرم و مرطوب است و معماری
ژاپنی برای این سه فصل است.
فرض بر این است که اگر خانه ای ساخته شود تا سختی باران و
رطوبت را بهبود بخشد، بدن انسان می تواند سختی تنها فصل باقی مانده را که مشکل ایجاد
می کند تحمل کند، یعنی فصل زمستان.
فرهنگ استفاده از چوب و کاغذ
برای کنار آمدن با آب و هوای گرم و مرطوب ژاپن، از مصالحی
با ظرفیت حرارتی کم مانند چوب، بهترین و بیشترین بهره را می برند و برای مقابله با
زلزله های مداوم، از مصالحی مانند آجر یا سنگ استفاده نمی کنند. خوشبختانه،
ژاپن دارای مواد اولیه (مواد خام) خوب به ویژه الوار (چوب) است، که مناسب اینگونه
آب و هوا و ایده آل برای کشورهایی که مدام در معرض زلزله هستند می باشد. در نتیجه،
فراوانی و تنوع چوب – جلوه (درخشش)، رایحه و بافت آن - باعث شده است که ژاپنی ها
استقبال چشمگیری از چوب داشته باشند.
همانطور که گفته شد، چوب، کاغذ، و سایر مصالح بومی به طرز
گسترده ای در ساخت خانه های ژاپن استفاده می شوند. درهای کشویی شوجی
ساخته شده از کاغذهای نرم، مات و مشبک های چوبی ظریف، درب های کشویی سنگین تر فوسوما پوشیده از کاغذ با طرح
های ظریف یا جسورانه، صفحه های بامبو و نی، ستون چوبی زیبا در شاهنشین، آباژورهای
کاغذی دوست داشتنی با پایه های چوبی و البته حمام ساخته شده از چوب معطر درخت سرو،
همه آنها گواهی است بر عشق و علاقه ژاپنی ها در استفاده از مصالح چوب و کاغذ.
عدم تقارن
مفهوم زیبایی ژاپنی هیچ یک از تقارنی را که در ادراک های زیبایی
پیش از مدرن غربی و سنتی چینی یافت می شود، در بر ندارد. در تقارن، چپ و
راست، اندازه و حجم برای ایجاد چشم انداز و تعادل به صورت گروه ارکستر هماهنگ شده
اند، اما در عدم تقارن، تعادل بین چپ و راست برای خلق یک زیبایی پویا
تغییر می یابد.
علاقه مندان به گل آرایی ژاپنی ikebana احتمالاً اولین
برخورد خود را با این فرم هنری با لذت به یاد خواهند آورد، زیرا باید با دقت خاصی، برای ساختن یک چیدمان
مرتب از تعداد مساوی از گل های موجود، در یک محیط کاملاً گرد یا مربع استفاده
کنند. اگرچه، دایره ها و مربع ها در طراحی ژاپنی وجود دارند، اما
مثلث است که گل آرایی ژاپنی را مشخص می کند و سه دسته اصلی ـ بلند، متوسط و کوتاه
ـ در یک منطقه سه گوشه در تنشی هیجان انگیز اما راحت، قرار می گیرند.
از دیدگاه معماری، معابد بودایی که در قرن هشتم و تحت تأثیر
قدرت چینی ها در ژاپن ساخته شده بودند، از قبل با تغییر و تأکید
بر قسمت های مختلف، تغییرات زیبایی شناسی متقارن را
آغاز کرده بودند. معبد هوریوـ جی در نارا در غرب ژاپن مثال خوبی است، جایی که دو
توده نابرابر، یکی بلند، و دیگری یک بتکده باریک و کوتاه و تالار طلایی عظیم، در
کنار یکدیگر قرار می گیرند.
توضیح علاقه ی زیاد ژاپنی ها به عدم تقارن کاریست دشوار، با این
حال این نمی تواند با درک آنها از طبیعت بی ربط باشد. اگر همانطور که
توسط یک انسان شناس ژاپنی مطرح شده، فرهنگ غرب از بیابان سرچشمه (الهام یا تاثیر)
گرفته است ( زیرا طبیعت در اطراف آنها وجود نداشته) آنگاه شاید نگاه
ساکنان بیابانی به جهان، وحدانیت را به وجود آورد و زیبایی را در تقارن کامل ببیند که به طور کلی ارتباط چندانی
با طبیعت ندارد. و اگر برعکس، فرهنگ ژاپنی که دیده می شود از جهان بی نظم (
پرهرج و مرج) جنگل سرچشمه گرفته است، آنگاه شاید وحدت وجودی که در فرهنگ آن ها
تکامل یافته است، منجر به قدردانی از هارمونی نامتعادل در تنش خلق شده توسط نیروهای
پویا ایجاد شده، و در تضاد حل نشده قفل شده است.
تأثیر معماری ژاپنی بر معماری مدرن
درک ژاپنی از زیبایی را می توان در مفاهیم وابی (سکوت ساده)
و سابی (سادگی زیبا) مشاهده کرد.
برعکس شکوه و عظمت زرق و برق دار، اینها یک زیبایی ساده را
نشان می دهند که در جستجوی چیزی نزدیک به طبیعت است تا خود طبیعت. به ویژه وابی،
که به عنوان واکنشی در برابر فرهنگ قاره ای خیره کننده که در قرن شانزدهم از چین
وارد شد، و تکامل یافت. وابی امروز زیبایی را در غیر مادی بودن، آزادی معنوی و
هماهنگی با طبیعت کشف می کند و
در عین حال، جنبه هایی از فلسفه "کمتر بیشتر است"
را دارد، که لودویگ میس وان دره رو در جنبش معماری مدرن از آن دفاع کرد. آنچه مورد
توجه میس و همچنین والتر گروپیوس و فرانك لوید رایت قرار گرفت ، مفهوم معماری ژاپن
در محصور كردن یك ساختار ساده با غشای نازك، برای ایجاد ترکیبی که در آن احساس تنش
در سادگی وجود دارد، بود.
با این وجود، یک دوگانگی مهم وجود دارد: معماری مدرن، همراه
با گسترش صنعت، به سمت یک هنر مصنوعی رفت. اما آنچه در قلب ادراک
ژاپنی از زیبایی نهفته است، تمایل به تولید مثل طبیعت است، برای دستیابی به
ادغام با طبیعت، حتی در معماری که یک موجود غیر طبیعی است.
متأسفانه به نظر می رسد، این میراث ارزشمند در حال ناپدید شدن
است. زیرا کسانی که از شهر توکیو بازدید می کنند، به دلیل دیدن آسمان خراش هایی که
برای آنها یادآور خط آسمان نیویورک و شیکاگو است، اغلب بهت زده و حتی نا امید می
شوند. البته این تا حدودی
به شهرنشینی مربوط می شود، اما ممکن است تنها
به فاصله فزاینده بین انسان و طبیعت مربوط نشود، بلکه به طور متناقضی علارغم جمعیت
متمرکز، به فاصله بین افراد (دور شدن و جدا شدن انسان ها از هم) ارتباط داشته
باشد.