حمام هایی که امروزه در خانه های خود داریم، میراث استعمار
اروپا در سراسر جهان است. با این حال شکل کنونی آن به هزاره ها قبل باز می گردد و این
شکل بدون سرمایه گذاری و تکامل اصول بهداشتی ممکن نبود.
سلامت یک جامعه مستقیما با محیط فیزیکی آن ارتباط دارد.
همانگونه که بقراط در متنی با عنوان "آرس، آب و مکان" نوشته شده در قرن
پنجم قبل از میلاد اشاره می کند که برای بررسی صحیح سلامت و علت بیماری باید محیط
مسکونی را از فصول، باد، آب، موقعیت جغرافیایی، زمین، مناظر و عادات مردمی که در
آن جا زندگی می کنند مشاهده کرد. هر تمدن بسته به زمان خود و با توجه به بافت جغرافیایی،
فرهنگی، سیاسی و اقتصادی خود، روشی را برای برخورد با آن چه که امروزه از بهداشت
درک می کنیم، ایجاد کرده است.
اولین تمدن های ثبت شده با عنوان تمدن های هیدرولیک شناخته
می شوند. تمدن هایی مانند مصر و بین النهرین. آنها مانند چین و دره سند در امتداد
حوزه های آبخیز و نزدیک به رودخانه های بزرگ توسعه یافته اند و این نزدیکی و دانش
در مورد چگونگی اداره ی منابع زمین، به ویژه آب رودخانهها، برای توسعه و رشد آن
ها اساسی بود. به عنوان مثال، در مصر، کنترل بسامد رودخانه نیل امکان ایجاد سیستم
آبیاری و ساخت دایک ها و آب لوله کشی را فراهم می کرد که تامین کننده آب مورد نیاز
کاخ بود. در بابل باستان مدارکی از شبکه های آب و فاضلاب از حدود 3000 سال قبل از
میلاد وجود دارد. بعدها، تمدن روم سیستم های فاضلاب و تامین آب را توسعه داد که
رشد امپراتوری آن را ممکن ساخت. کلواکا ماکسیما و قنات ها، همراه با مجموعه ای از
مستراح ها و حمام های عمومی، برای فرهنگ رومی ضروری بودند. حمام
های عمومی در تمدن های بسیاری از کشور ها مانند یونان، ایران، مصر، بیزانس، اعراب
و ترکها رایج بود اما این رومیها بودند که استفاده از آن را ترویج دادند. برای
آنها هم حمام و هم مستراح محل اجتماع بود. حمام فضایی مشترک بود و لزوما تفاوت جنسیتی
در آن وجود نداشت. همه در یک حمام مشترک کنار هم نشسته و به تعامل و بحث در مورد
موضوعات مختلف و حتی برگزاری مهمانی می پرداختند. زباله های مستراح جمع آوری و به
کلوآکا ماکسیما منتقل می شد. به موازات این
سیستم، قناتهای بزرگ با جمعآوری آب از رودخانهها و انتقال آن به مراکز شهری، آب
سالم شهرها را تامین میکردند.
در طول امپراتوری روم این درک وجود داشت که بهداشت یک مسئولیت
جمعی است و بنابراین اقداماتی بزرگ توسط دولت اجرا می شد. اما پس از سقوط امپراتوری
روم و ظهور اخلاق گرایی مسیحی و نظام فئودالی، این تصور تغییر کرد و شرایط بهداشتی
به قهقرا رفت. حمامها و مستراحهای عمومی ممنوع شدند، زیرا غیراخلاقی تلقی میشدند،
که این خود بر رابطه ی مردم با بهداشت تاثیر گذاشته و آن را از یک نیاز اولیه و
جمعی به یک عمل فردی تقریبا گناه آلود تبدیل کرد. بنابراین، بدون زیرساخت های جمعی،
بهداشت با شرایط زمان تطبیق داده شد. در طول قرون وسطی و بخشی از عصر مدرن، هیچ
گونه ساخت فاضلاب یا شبکه های تامین وجود نداشت و شیوه های بهداشت فردی ابداعی و خود
ساخته شده بودند.
از اینجاست که حمام هایی که امروزه می شناسیم شروع به ظاهر
شدن می کنند. در اصیلترین خانهها اتاقهایی برای استفاده ی خاص ایجاد میشد که
در ابتدا فقط دارای یک سرویس بهداشتی بود. در همین حین جامعهی فقیر خود را در
گلدانهای اتاقی آسایش میداد. شبکه فاضلاب یا آبرسانی وجود نداشت و زباله ها به
رودخانه های مجاور، در زمین خالی یا خود خیابان ریخته می شد و این وضعیت را برای شیوع
بسیاری از بیماری ها مساعد می کرد. این شرایط برای قرن ها ادامه داشت و گاه به گاه
اختراعاتی کمکی برای بهداشت شخصی و شکل دادن به تجهیزاتی که امروزه استفاده می کنیم
دیده میشد. به عنوان مثال، توالت فرنگی تا قرن هجدهم بهبود یافت. زمانی که توالت
فلاش در انگلستان ظاهر شد، در فرانسه از بیده، که اقتباسی از توالت بود، برای تمیز
کردن شرمگاه استفاده میشد. از سوی دیگر، دوش از زمان تمدن مصر سابقه دارد، اما
اختراع آن به شکلی که امروز می شناسیم نیز به قرن هجدهم مربوط می شود. در طول دههها،
فناوری تکامل یافته و به همراه آن، فرهنگ بهداشت شخصی نیز بازسازی و نشانهگذاری
مجدد شده است. حدود پنج قرن طول کشید تا حمام ها در پیکربندی کنونی خود محبوب شوند
و تنها در قرن بیستم رایج و قابل دسترس شدند.
اگر پیشرفت در شبکهها و سیستمهای فاضلاب و آبرسانی مشترک
در شهرها رخ نمیداد، این توسعه امکانپذیر نبود. اولین سیستم بهداشتی شناخته شده
در لندن در نیمه دوم قرن نوزدهم، پس از اپیدمی وبا نصب شد. در همان زمان، توسعه
تجهیزات برای این اتاق های دوش نیز مطابق با تکامل شبکه ها پیشرفت کرد. تجهیزات
بهداشتی که امروزه استفاده می کنیم عمدتا توسط سیستم فاضلاب و تامین جمعی و همچنین
با آب لوله کشی امکان پذیر میشود.
از آن زمان تکنولوژی به تکامل خود ادامه داده و نوآوری هایی
را به ارمغان آورده است، اما نکتهای که باقی می ماند موضوحمام به عنوان یک کالای
لوکس است. از یک طرف، پیشرفت تکنولوژی و مبلمان های متنوعی ساخته میشوند که تجربه
شما را به چیزی مجلل تبدیل میکنند و از سوی دیگر، هنوز بخش بزرگی از جمعیت جهان به
طور منظم به توالت و سرویسهای بهداشتی اولیه دسترسی ندارند. وضعیتی که پس از همهگیری
کووید-19 بدتر شده است. این موضوع منعکس کنندهی توسعه نابرابر در سراسر جهان است
که در نهایت کل جمعیت را به حاشیه می برد.