مستر پلان برای چندیگار ـ  لوکوربوزیه

در 15 آگوست 1974، در آستانه استقلال هند از بریتانیای کبیر، بخشنامه ای ارائه شد که طبق آن برای 6 دهه بعد شبه قاره تغییر می کرد. برای حفاظت از جمعیت مسلمان این کشور در مقابل اکثریت هندو، رهبران بخش شمال غربی و بخش های شرقی این سرزمین را به مسلمانان اختصاص دادند. بسیاری از این جمعیت 100 میلیونی مسلمانان به طور پراکنده در سراسر هند ساکن بودند و بیش از 73 روز طول کشید تا همه آن ها در این مناطق سکونت داده شدند که در واقع به ملت های مدرن امروزی پاکستان و بنگلادش تبدیل شدند. وقتی که مرزهای کشورهای جدید به وسیله سیریل رادکلیف (یک مرد انگلیسی که پیشینه و تاریخ هند را نادیده گرفته بود و دولت استعماری هم متوجه این مسئله بود)، پنجاب بین هند و پاکستان تقسیم شد و قسمت بالایی آن در مالکیت شهر لاهور باقی ماند. در بحبوحه این جریانات بود که پنجاب پایتخت جدیدی پیدا کرد: شهری که نه تنها اهمیت لجستیک داشت بلکه به تمام دنیا فهماند که هندی مدرن و مستقل و پررونق در راه است.

دولت پنجاب برای ساخت شهری جدید به عنوان پایتخت در پهنه واقع در امتداد خط آهن 270 کیلومتری در شمال دهلی نو انتخاب شد. جواهرلعل نهرو اولین نخست وزیر هند به این نتیجه رسید که این شهر جدید باید بر اساس مدرنیته و پیشرفت ساخته شود و معماری امریکایی آلبرت میر و همکارش متیو نوویسکی در آن اجرا شود. یک سال بعد، این دو نفر پلانی بر اساس یک مدل از شهر جنگلی ارائه کردند که نوویسکی به طور غیر منتظره ای در یک تصادف در آگوست 1950 فوت کرد و میر هم از پروژه کنار کشید.

در مراحل اولیه این طراحی، مدیر پروژه چندیگار به اروپا سفر کرد تا به دنبال جایگزینی برای میر باشد. آن ها به سراغ معمار فرانسوی لوکوربوزیه رفتند که به این شرط توافق به اجرای پروژه کرد که پسر عمویش پیر ژنره به عنوان معمار استخدام شود. ماکسول فرای و ژین درو، یک زوج آمریکایی و تیم معماری که لوکوربوزیه را برای این پروژه پیشنهاد کرده بودند، برای کار روی این پروژه توافق به همکاری کردند. لوکوربوزیه مسئول توسعه و طراحی پلان ابتدایی بود که از قبل به وسیله میر و نوویسکی طراحی شده بود. به جای پر کردن شکاف ها و رفع عیوب و کاستی های پلان قبلی؛ لو کوربوزیه تصمیم گرفت که این پلان را متناسب با منطق طراحی شخصی خودش درست کند. انحنای طرح میر با جاده هایی که به منطقه مورد نظر ختم می شد دوباره طراحی شد و شبکه ای از منحنی ها را تشکیل داد که طرحی راست گوشه داشتند. جاده های جدید مارپیچی بودند و از شاهراه های V1 که به شهرها ختم می شدند به مسیرهای پیاده روی V7 و مسیر دوچرخه سواری V8 منتهی می شد. شبکه جاده های مذکور به وسیله بلوک های بزرگی احاطه شده بودند که در طرح میر معروف به "روستا-شهر"ها بودند و هر کدام از آن ها فضای سبزی در امتداد محور شمال-جنوب داشتند که خیابانی تجاری از شرق به غرب کشیده شده و از آن رد می شد. طرح میر 6908 هکتار بود که در طرح جدید به 5380 هکتار کاهش یافته بود و تراکم شهرها هم 20% افت داشت در حالی که اصول شهر جنگلی در آن رعایت شده بود. لو کوربوزیه برای طرح خود از منابع بسیاری الهام گرفته بود. تاکید وی بر روی فضای ساده بین جاده ها و ساختمان ها بوده است که از اصل شهر جنگلی مورد درخواست دولت محلی و بر مبنای مفهوم معماری شهر شعاعی گرفته شده است- هرچند آسمان خراش های شیشه ای با مجسمه هایی جایگزین شدند که نشان دهنده هدف دولت چندیگار بودند. به جای خراب کردن یکی از شهرها برای ساخت آرمانشهر مورد نظر، لوکوربوزیه این فرصت را پیدا کرد که از همین اصول در پنجاب استفاده کند. سیستم بلوار کشی چندیگار برگرفته از کلانشهر پاریس بوده است که برای لوکوربوزیه بسیار ناخوشایند بوده است و تصمیم گرفت تا آن را به طور کامل تخریب کند و پلان مورد نظر خود را بسازد. وی به علاوه از پلان قبلی دهلی نو که نمونه ای بومی تر از پلان شهری جامع با هدف به اوج رساندن شهر بوده است هم الهاماتی گرفته است. مسیرهای مستقیم و خطی در چندیگار همگی با طرح کلی مربعی شکل پکن در قرون وسطی قابل مقایسه بوده است. شهر جدید بر مبنای حداقل سه پایتخت بزرگ و پررونق طراحی شده بوده است. در حالی که پلان فوق طبق تجسم و خواسته های لوکوربوزیه طراحی شده بود، ولی وی به فضایی علاقه داشت که گل های رز در امتداد مسیرها رشد کرده باشند. از لحظه ای که وی به این پروژه وارد شد، معمار پروژه بر آن شد که از ایده "خانه های مسکونی مدرنیستی" خود در چندیگار استفاده کند ،درحالیکه بلندمرتبه های مسکونی برای کارمندان دولتی بطور متفاوتی به شهر خفته الحاق شود. علیرغم این تلاش ها، دولت محلی درنگ کرد و طرح واحدهای مسکونی به عهده ژنره ، فرای و درو گذاشته شد. این سکونت گاه ها بر مبنای رتبه بندی و درآمد ماموران دولتی ساکن در این منازل سازمانی  در دسته بندی سیزدهم قرار دارند. هر دسته بندی یک عدد دارد که نشان دهنده رتبه آن گروه بر اساس طرح مالی است و یک حروف هم دارد که نشان دهنده نام طراح است. بهرحال، تمام این واحدهای مسکونی از لحاظ مدرن بودن، سادگی هندسی و شکل و شمایل مشابه بوده اند. ساختمان های مستطیلی شکل دارای طاق هایی است که به عنوان سایه بان استفاده می شوند. لوکوربوزیه ناامید شده و حس می کرد به او توهین شده است چون دیدگاهش برای مجموعه برج ها در پارک ها نادیده گرفته شده بود. به همین دلیل، شهر را ترک کرد و دست از آن کشید. این نگرش و دیدگاه وی را می توان در کار وی برای توسعه مجموعه کاپیتول به راحتی مشاهده کرد. ایده های اصلی وی این مجموعه را به عنوان بخش اصلی مستر پلان فرض کرده است و طرح ها برگرفته از اواخر 1951 بوده است که نمایی واضح از بقیه شرح ارائه می کند و هیمالایا هم آن را احاطه می کند. پس از آن که وی فکر کرد به تیمش خیانت شده است، طرح را تغییر داد و کوه های مصنوعی را بین مجموعه کاپیتول و بقیه شهر چندیگار قرار داد و خطی باعث شد نمای بین این دو از بین برود. این مسئله تصادفی نبود. لوکوربوزیه یک سری مقطع را برای تصدیق این مسئله در نظر گرفت که پیاده ها نتوانند طرف دیگر را ببینند و به علاوه مسیر منتهی به بالای تپه ها را هم حذف کرد و گفت که شهر از اینجا هرگز نباید دیده شود. اکنون، مجموعه کاپیتول از متن شهری جدا شده است و از لحاظ زیبایی شناختی کاملا متمایز است و ویژگی های مکانی خاص خود را دارد. کاخ فرماندار هم در قلب آن قرار دارد. دیوان عالی و ساختمان مجلس هم در مقابل هم قرار دارند. برای شکل و فرم خود ساختمان ها، لوکوربوزیه از ترکیب ویژگی های کلاسیک سنتی و خلاقیت طراحی هندی استفاده کرد و از بتن برای ساخت و ساز استفاده کرد. ساختمان مجلس به شکل جعبه ای بوده است که شکل های متمایزی از اتاق های سنا و مجلس قرار دارند. در نمای جلویی که رو به ساختمان دیوان عالی است یک انحنا طراحی شده است. فضای داخلی شامل مجموعه ای از ستون ها است که تا سقف تیره کشیده شده اند. در میدان اصلی هم ساختمان دیوان عالی است و این ساختمان مثل یک جعبه است که از یک طرف باز شده است و در بالای آن سقفی است که انحناهای زیادی دارد. در این جا، بهرحال، محور انحناها عمود بر نمای اصلی است و نور خورشید بین قوس ها و سقف فضای اسکان ساختمان میتابد. پنجره های نمای جلویی ساختمان دادگاه در واقع پشت یک شبکه نورگیر است در حالی که شکاف به یک انتهای سازه باز می شود و سه ستون رنگی هم در آن است و ورودی اصلی را تشکیل می دهد. کاخ فرماندار که شاهکار مجموعه کاپیتول است در نهایت به وسیله نهرو یک سازه غیر دموکرات خوانده شده است و از پروژه حذف شده است. در این مکان مجسمه ای از چند دست قرار دارد که یک گنبد را می سازند. این مجسمه که از لحاظ سبک و سیاق پیکاسویی است برای لوکوربوزیه بسیار مهم بوده است تا جایی که بارها و بارها از نهرو خواسته است که تا ساخت و ساز آن را علیرغم اینکه هند اعلام کرده است توانایی پرداخت هزینه هایش را ندارد تائید کند. بر مبنای سمبل گرایی، وی اشاره کرده است که این مسئله در واقع یک مسئله سیاسی نبوده است بلکه خلاقیت معماری است و راهی برای دریافت ثروت جهانی فراهم می کند و آن را بین مردم جهان توزیع خواهد کرد. این سازه نمادی از عصر ما است. از لحظه ای که ساخت این سازه شروع شد، چندیگار در حوزه معماری جهانی و هندی حرفی برای گفتن داشت. روح امیدی که در روزهای ابتدایی استقلال هند متولد شد در بسیاری از شهروندان باقی ماند و حتی پوشش شهری هم در طول زمان دچار تغییر و تحول شد. برای جمعیتی بیش از 500000 نفر، چندیگار و اطراف آن خانه ای جدید بود که سه برابر آن شمار جمعیت را در خود جای می داد و رشد ناگهانی جمعیت هم ضرورت توسعه شهری را در طول سال ها به دنبال داشت. علیرغم رشد اجتناب ناپذیر شهر فراتر از مرزهای اصلی، چندیگار هنوز هم مورد تحسین بوده است و جمعیت بومی و معماران بین المللی را به خود جذب کرده است. مدت ها پس از مرگ لوکوربوزیه، پنجاب هنوز هم طبق گفته نهرو "نمودی از اعتقاد ملت نسبت به آینده بوده است".