محمد درویش گفت: آن زمان که دولت با شما و رفیق‌تان بود، شما نگفتید که دارند خیانت می‌کنند.

عیسی کلانتری تاکید کرد: پروژه ۹۸.۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. تصفیه‌خانه تبریز که باید ۱۲۰ میلیون مترمکعب به دریاچه ارومیه بدهد با ۹۹.۵ درصد پیشرفت فیزیکی تحویل دولت شده، اما هنوز نیم درصد تمام نشده است. سرمایه‌گذاری‌ها انجام شده و اگر وزارت نیرو همت می‌کرد در سال آخر صد در صد تمام می‌شد. اگر این پروژه‌ها به مرحله آخر رسیده اما تا تمام نشود آبی وارد دریاچه ارومیه نمی‌شود.

محمد درویش گفت: شما با زبان بی‌زبانی می‌گویید کار تمام شده اما یک اراده نگذاشته کار به نام ما تمام شود.

عیسی کلانتری گفت: نه.

محمد درویش تاکید کرد: به هر حال شما سیاستمدار هستید.

عیسی کلانتری بیان کرد: من می‌گویم کار مال دولت سیزدهم فقط آن را تمام کند. می‌گویند: «تونل مشکل دارد!» خوب وزارت نیرو و قرارگاه را به صلابه بکشند. چون یکی کارفرما و دیگری پیمانکار بود.

محمد درویش گفت: وقتی قانون این را می‌گوید چرا باید عیسی کلانتری با این قانون کار کند؟

عیسی کلانتری در پاسخ تاکید کرد: من که شخص نیستم. من به عنوان یک آذری دنبال این کار رفتم و دنبال احیای دریاچه ارومیه بودم. در حال حاضر هم کاره‌ای نیستم ولی بیشتر از همه دنبال این موضوع هستم. چون زندگی من و هموطنانم آنجاست. من که دریاچه ارومیه را رها نمی‌کنم. دریاچه ارومیه برای من پست، مقام و درآمدی نداشته است. یک ریال از دریاچه ارومیه درآمد نداشتم. ولی وظیفه خودم می‌دانم چون می‌فهمم کسانی که آنجا هستند شاید خطرات را به اندازه من درک و لمس نکنند. با نمایندگان سازگار، مسئولان کشور، بازرسی کل کشور، وزارت اطلاعات و… صحبت می‌کنم و اگر اطلاعاتی بخواهند به آنها می‌دهم. اگر دریاچه ارومیه اصلاح نشود پیامد امنیتی خواهد داشت. دریاچه ارومیه احیا نشود هیچ حکومتی نمی‌تواند در کشور دوام بیاورد. شما نمی‌توانید برابر سیل مهاجرت میلیون‌ها نفر مقاومت کنید. ولی دریاچه ارومیه باید با آب حوزه خودش احیا شود. از سال ۱۴۰۱ قرار نبود بودجه سخت‌افزاری برای احیای دریاچه ارومیه داشته باشیم. صد در صد بودجه به نرم افزاری تا ۱۴۰۸ تخصیص پیدا می‌کرد. مسائل اجتماعی مانند مباحث سخت‌افزار آسان نیست و زمان‌بر است اما هزینه زیادی نمی‌خواهد. من به همین دلیل می‌گویم قطعا دریاچه احیا می‌شود و هیچ قدرتی نمی‌تواند دریاچه ارومیه را خشک کند چون هیچ قدرتی نمی‌تواند با دریاچه خشک در کشور زندگی و حاکمیت کند. دریاچه ارومیه باید احیا شود و اقتصاد مردم هم باید بچرخد هزینه آن را هم دولت باید بپردازد. ما هزینه سیاست‌های غلط گذشته را می‌پردازیم. هزینه‌های توسعه غیرپایدار نه در دریاچه ارومیه بلکه در خوزستان، فارس و… می‌پردازیم. فارس زمانی ۲.۲ میلیون تن گندم تولید می‌کرد، الان رسیده به ۴۰۰ هزار تن چون تمام چاه‌های آن خشک شده است. چاهی که ۵۰ متر عمق داشت الان در ۴۰۰ متری خشک شده است. ما داریم کشور را در مصرف آب نابود می‌کنیم. مشکل کشور ما هوای بد نیست، هوای بد با یک باد، سرمایه‌گذاری در موتورسازی و سوخت درست می‌شود. ولی آب تمام شود شروع بدبختی است. یعنی کشور ایران اگر سیاست‌های آبی خود را به سرعت تغییر ندهد، ایران در شمال البرز و غرب زاگرس خلاصه می‌شود. ما مملکت را کوچک کردیم. درست است مرزها را حفظ کردیم اما کشور در حال کوچک شدن است. به علت سیاست‌های آبی ما جمعیت را کوچک می‌دهیم. دریاچه ارومیه جازموریان، خوزستان، اصفهان و… هم یکی از قربانیان سیاست‌های آبی کشور هستند. سیاست‌های آبی کشور اورژانس است و باید سریعا اصلاح شود. محیط‌زیست هم وابسته به سیاست آبی است. من پارسال این زمان در زیستگاه‌ها که چاهی زده نمی‌شود، مشکل آب دادن به حیات وحش را داشتم.

او افزود: قاعدتا باید دوره سخت افزار احیای دریاچه ارومیه تمام شده باشد و از این به بعد نرم افزاری است. من ۷-۸ ماه است که خبر ندارم چون آدم‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه را راه نمی‌دهند. نرم افزار هم باید تا ۱۴۰۸ ادامه پیدا کند و بودجه‌ها در مسیرهایی که آقای درویش می‌گوید سرمایه‌گذاری شود. اگر بخواهیم ایران را داشته باشیم دریاچه ارومیه باید به هر قیمتی احیا شود.

محمد درویش گفت: ماجرا این است که عیسی کلانتری با پوست و خونش به اهمیت راهبردی حوزه آبخیز دریاچه ارومیه واقف است و می‌گوید اصلا قابل معامله نیست. اما عملا در طول مدیریتی نشان داده که مصلحت‌هایی برای او مهم‌تر از همین مسئله راهبردی بوده است.

عیسی کلانتری تاکید کرد: برای همین هم قربانی می‌شد.

محمد درویش گفت: چون در برابر تخلفاتی که اتفاق افتاده سکوت کرده است.

عیسی کلانتری پاسخ داد: در جامعه سکوت کردم اما در حکومت نه.

محمد درویش گفت: با یکی از مدیران ارشد وزارت نیرو صحبت می‌کردم که ایشان جزو ستادی بود که قرار بود درباره سد کتوند تصمیم‌گیری کند. او گفت: در جلسه‌ای که سپاسد حضور داشت اعلام کردیم: «اگر این سد آبگیری شود تشکیلات گچ گچساران خود را نشان می‌دهد و فاجعه بزرگ ایجاد می‌کند.» رئیس جلسه گفت: «این حرفهایی که زدید در این جلسه باقی می‌ماند.» از او پرسیدم: چکار کردی؟ گفت: «من پیش خودم گفتم باز من کمی تعصب محیط‌زیستی دارم اگر من را بردارند ممکن است یکی را بگذارند که همین تعصب را نداشته باشد. به همین دلیل کوتاه آمدم و سکوت کردم.» با ۳میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان سد کتوند را ساختیم و ۲۰ درصد از جلگه خوزستان را شورتر کرد. خانم ابتکار در زمان ریاستش نامه‌ای به آقای بیطرف می‎نویسد و اعلام می‌کند؛ «با این روند سدسازی حوزه آبخیز دریاچه ارومیه به یک بحران تبدیل می‌شود!» آقای بیطرف چه کار کرد؟ هیچ عکس العملی نشان نداد. خانم ابتکار هم گفت: «آقای درویش حرف ما را تحویل نگرفتند!» ولی آن سکوت کرد و ادامه داد و در زمان دوم ریاست جمهوری احمدی‌نژاد، آقای محمدی‌زاده به نامجو نامه‌ای نوشت؛ «به ما گفتند اگر این سد آبگیری شود فاجعه به بار می‌آید. شما آبگیری را عقب بیندازید و از رئیس جمهوری دعوت نکنید.» اصلا وقعی به حرف رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست ننهادند. سد را آبگیری و رئیس جمهوری را دعوت کردند. بعد آقای محمدی‌زاده چه کار کرد؟ استعفا داد؟ نه… چون مهم‌تر برایش ملاحظات رئیس بالادستی و ادامه حضورش در حاکمیت بود. آقای کلانتری و آقای تجریشی! شما می‌دانستید که دارد چه اتفاقاتی می‌افتد.

عیسی کلانتری تاکید کرد: این اتفاقات به اجبار شاید رخ دهد اما دریاچه ارومیه باید احیا شود.

محمد درویش گفت: شما اعتماد مردم را نسبت به قابلیت نرم افزاری و سخت افزاری از بین بردید.

عیسی کلانتری پاسخ داد: شما یک کلمه «اعتماد مردم» را گرفتید که هیچ تعریفی ندارد. زمانی اعتماد مردم جذب می‌شود که دریاچه احیا شود و دریاچه یقینا با دو سال تاخیر احیا می‌شود. من تنها یک نامه به آقای احمدی نژاد نوشتم. دو ماه قبل از افتتاح سد گتوند نوشتم؛ «این خیانت را نکن، این سد را آبگیری نکن! تمام خوزستان را شورآبه می‌کنی!» ولی این کار را کرد. با قهر نمی‌توانستیم دریاچه ارومیه را احیا کنیم. این موضع شما خیلی خوب است. زمان احمدی‌نژاد افرادی که به صورت سمبلیک با بطری یا آفتاب به دریاچه ارومیه آب می‌ریختند، را گرفتند و زندان کردند. ولی خوشبختانه الان همان آدم‌ها مثل شما مدعی هستند و این ادعاها به ما کمک می‌کند. من به شما قول می‌دهم که حاکمیت و دولت بخواهد دریاچه را خشک کند هم نمی‌تواند. دریاچه به هر قیمتی حتی انتقال آب از «دریاچه وان» باید احیا شود.

محمد درویش در پاسخ به این سوال که با توجه به مسائل مطرح شده باید چه اقدام اجرایی برای احیای دریاچه ارومیه کرد؟ تاکید کرد: وزیر نیروی دولت سیزدهم در اولین جلسه شورای عالی آب گزارشی به رئیس جمهور داد و گفت: «از ابتدای انقلاب تا سال ۹۹ ایرانی‌ها ۱۳۰ میلیارد متر مکعب بیشتر از آبی که وارد سفره‌های زیرزمینی شده برداشت کرده‌اند.» یعنی ۵ دریاچه به بزرگی دریاچه ارومیه در شرایط نرمال برداشت بیشتر داشتیم. اخیرا هم اعلام کردند در سال ۱۴۰۱ این رقم به ۱۶۰ میلیارد متر مکعب افزایش یافته است. یعنی بحران خیلی جدی است. طبق استانداردها ۴ میلیمتر نشست زمین بحران است و باید ستادی به ریاست عالی‌ترین مقام اجرایی شکل گرفته و این بحران مدیریت شود. در جنوب اسپانیا و ایتالیا در منطقه‌ای که ۳.۶ فرونشست اتفاق می‌افتد ستادی به ریاست نخست وزیران تشکیل شده است. در حالی که فرونشست در جنوب غربی تهران ۳۶ سانتی‌متر، در اصفهان ۲۵ سانتی‌متر ، یزد ۲۷ سانتی‌متر و در فاصله بین دشت فسا تا جهرم ۵۴ سانتی‌متر در سال است. یعنی بین ۱۴۰ برابر بحران و چیزی برای از دست دادن نداریم. عیسی کلانتری و مسعود تجریشی این موضوعات را متوجه می‌شوند و نباید مصلحت اندیشی کنند چون چیزی برای مصلحت اندیشی وجود ندارد. باید شفاف به مردم بگویید چه کردند.

او در پاسخ به این سوال که اگر کسی بماند و کار را پیش ببرد بهتر است یا استعفا بدهد؟ گفت: وقتی خطری وجود دارد که با کم کردن سرعت به آن نمی‌رسید؟ باید شجاعت دور زدن داشته باشید. با این روند پیش بروید. ما به مرز ورشکستگی اکولوژیکی رسیدیم و اوضاع خطرناک‌تر از آن چیزی است که مردم ما می‌بینند. یک جایی باید تیر خلاص را بزنیم و حقایق را بگوییم.

این کنشگر محیط‌زیستی درباره این که سیستم افرادی مانند کاوه مدنی را تحمل نمی‌کند، گفت: من به سیستم کاری ندارم. الان عیسی کلانتری که بیرون از ستاد است با این ادبیات بیشتر می‌تواند به احیای دریاچه ارومیه کمک کند. همین حرفهایی که امروز زد فشار بیشتری به حاکمیت می‌آورد و اگر دو سال پیش استعفا داده بود بیشتر به احیای دریاچه کمک می‌کرد. من می‌گویم به خاطر یک عشق بالاتری به سرزمین‌مان باید عشق به صندلی و رفاقت با بالادستی را کنار بگذاریم تا این مملکت درست شود. ما به نسل ایثارگر نیاز داریم. مگر من چرا استعفا دادم؟ اینکه می‌گویند میلی‌متری کار را پیش می‌بریم نیست آنها جلوی ماشینی که دارد به دره سقوط می‌کند را می‌گیرند. اصلا ماجرا این است که مشکل راه حل دارد اما یک تفکر وجود دارد که فکر می‌کند همه چیز به توسعه کشاورزی، استقلال صنایع آب‌بر و کوبیدن بر طبل وابستگی معیشتی به منابع آب و خاک ختم می‌شود و با این روش می‌توانیم استقلال خودمان را حفظ کنیم. اگر همه دنیا ما را تهدید کرد می‌توانیم روی پای خودمان بایستیم. این می‌تواند خطرناک‌ترین مولفه باشد برای فروپاشی این سرزمین چون وزیر می‌گوید ۱۳۰ میلیارد متر مکعب از وسعت آب‌خانه‌های کم شده است یعنی مهم شاخص امنیت زیستی این کشور در حال از بین رفتن است. مردم اصفهان در حال مهاجرت هستند. خوزستان که با ۴.۸ درصد بالاترین رشد جنینی داشته فقط ۰.۷ درصد افزایش جمعیت داشته است. ۱۰ هزار معلم از خوزستان رفته‌اند و ۱۰ هزار معلم دیگر در حال رفتن هستند ولی جلوی آنها را گفتند. چطور است که این آمارها و موج مهاجرت را نمی‌بینید؟ در خوزستان یک کارگر ماهر وجود ندارد. این آزمایشگاهی است که به ما می‌گوید ذبح ملاحظات محیط‌زیستی در پای مصلحت‌های اقتصادی می‌تواند کشور را به باد بدهد. این حرف را چه کسی باید بگوید؟ دانشگاه صنعتی شریف گردنش از همه ما کلفت‌تر است باید بماند و حرف بزند چون نمی‌توانند او را حذف کنند. او باید حرف بزند، نه این که همراهی کند. برخی از متخصصین دارند بر ارتفاع هیمه آتش نادانی اضافه می‌کنند. یک جا باید تکلیف خودمان را روشن کنیم. مسعود تجریشی فارغ التحصیل یکی از بهترین دانشگاه‌های جهان است و در بهترین دانشگاه ایران کار می‌کند و خودش اعتبار است. اما به خاطر این که با رئیسش رفاقت دارد و ملاحظات دیگر از اعتبار خودش و دانشگاهش می‌گذرد. من می‌دانم که در دولت دوم حسن روحانی این دو نفر خون دل خوردند ولی در نهایت به این مصلحت رسیدند که بهتر است این موضوعات را مطرح نکنیم.

مسعود تجریشی با اشاره به این که دغدغه و صورت مسئله آقای درویش را می‌پسندم، گفت: راهکاری که ایشان می‌گوید یکی از راهکارهای پیش روست. مهاجرت یک حکم شرعی است اما دلیل ندارد هر کسی به جایی رسید بگوید من می‌روم این مملکت فایده‌ای ندارد. هدف ما حفظ سرزمین‌مان، حل مسئله و باقی نگذاشتن یک سرزمین سوخته برای نسل‌های آینده است.

او با بیان این که در مسائل بدقلق یک راهکار وجود ندارد، تاکید کرد: گاهی نمایندگان مجلس برداشتی از موضوع دارد که متفاوت است اما نمی‌توانم بگویم ایشان هم باید مانند من فکر کند. حتما مبنای فکری او این است که دوره بعد هم رای بیاورد تا به مردم خدمت کند. ممکن است نسبت به موضوع آب و خشک شدن دریاچه جهل داشته باشد. من با نمایندگان مجلس و امامان جمعه داشتم. می‌گویند: «مگر دریاچه قم خشک نشده است؟» می‌گویم: «بله.» می‌گوید: «خب بگذار این هم خشک شود.» این را می‌گوید چون فکر می‌کند اتفاقی نیفتاده است. این که بگویم: «این‌ها که نمی‌فهمند، مملکت فایده‌ای ندارد من بروم مملکتی که درس خواندم!» یک راه‌کار است. خیلی هم در حال مهاجرت هستند. راه دیگر این است که برای مملکت‌مان چطور این تغییر اتفاق بیفتد. آقای مهندس میدانی، معاون آب بود به دکتر کلانتری گفته بود: «این چیزی که دانشگاه صنعتی شریف می‌گوید مگر معنی دارد؟ ۴۰ درصد آب را مصرف کنم و ۶۰ درصد را مصرف نکنم!» ایشان مدیر آب کشور بود و تمام سلسله مراتب فنی را طی کرده بود و به جایگاهی رسیده بود که مسئول صیانت از آب است. این نشان می‌دهد که ما محیط‌زیستی‌ها موفق نبودیم و نتوانستیم بگوییم این دریاچه کارکرد، حرمت و حقابه دارد. نماینده کشور استرالیا می‌گوید ۲۰ سال طول کشید و ۱۰ میلیارد دلار استرالیا خرج کردیم تا بفهمیم چطور می‌توانیم مشکل را حل کنیم. تمام کشورها فرآیندی طی کرده‌اند. به اعتقاد من حکومت دو ریشه دارد ۱) حکم کردن که امر و نهی می‌کند. ۲) حکمت که بتواند روشی ایجاد کند که اقتصادی و جذاب باشد.