تصوير رسانه اي اجلاس سران جي هشت جولاي ۲۰۰۱ نمي توانست از اين آمرانه تر و استيلاطلبانه تر باشد. فنس هاي خاردار فولادي اي به ارتفاع سيزده فوت بخش مركزي جنواي ايتاليا را به دو بخش تقسيم كرده بودند، قرمز، كه به ساكنان بخش مركزي شهر و نمايندگان شركت كننده در اجلاس اختصاص يافته بود و زرد كه تحت كنترل نيروهاي امنيتي بود و به معترضين تعلق داشت. نبود فعاليت محلي، در شهري كه به شيوه زندگي شهري urbanism پرتفنن عجيب و غريب معروف است و سكوت حاكم بر خيابان هاي خالي اطراف پلازا دوکاله Palazzo Ducale كه معمولا مملو از فيات هستند، موجب شد روزنامه نگاران سكوت اين مادرشهر را با سكوت شهرهاي قرون وسطايي مقايسه كنند كه طاعون گاوي در آنها شيوع پيدا كرده بود.آنها در اشتباه بودند، ميني سيتي اي كه مراحل شكل گيري اش در جنوا، تماما به قرن بيست و يكم بازمي گردد و خيابان هايي كه محتاطانه و به وسيله فضاي كالبدي، آن هم در شمايلي ماهرانه، باز منطقه بندي شده بودند، حوزه هاي جغرافيايي متاثر از سخن و عمل را جمع كرده و مرزينه ساختند. گروه هاي معترض سازمان يافته با چگونگي عملكرد علم كنترل تجمع تن ها در وضعيت امنيتي: منطقه بندي سخن آزادfree speech zoning مواجه شدند.منطقه بندي شهري urban zoning، به عنوان كنشي براي رفع نگراني حادث از رشد بي رويه شهرها، كه محصول صنعتي شدن بود، در قرن نوزدهم به عنوان ابزاري براي تنظيم متناسب كاربري زمين و ساختمان با بافت پيراموني و حفظ سنت هاي رايج آن بافت مورد استفاده قرار گرفت. در ايالات متحده، قوانين منطقه بندي[i]zoning ordinance براي اولين بار به سال ۱۹۱۶ در نيويورك، براي ساماندهي ابعاد و جايگاه آسمانخراش ها به كار گرفته شد و هدف از آن نيز اين بود كه ارتفاع آسمانخراش ها را آن چنان تنظيم كند تا بلندايشان مانع نفوذ نور به خيابان هاي پايين دستشان نگردد.
اما ۸۵ سال بعد، جنواي قرن بيست و يكم، منطقه بندي را به مثابه ابزار تكنيكي براي اعمال محدوديت بر دسترسي هاي زيستي و محدود كردن تراكم انساني در بافت شهري تجربه كرد. منطقه بندي از يك ابزار ماندگار برنامه ريزي به يك آلت دست براي تحقق اهداف گذاري سياسي تغيير ماهيت داده بود.امروزه به نظر مي آيد فضاي عمومي در شمايل يك مكان كالبدي مانند كافه يا فضايي مجاز همچون روزنامه، جايي كه مردم مي توانند آزادانه در آنها يا به وسيله آنها عقايدشان را با يكديگر رد و بدل كنند استحاله از درون را تجربه مي كند. آنچه ما عمومي مي ناميم امروزه در حال فشرده شدن در چيزي است كه صرفا بدان مگابايت مي گوييم. جنوا براي هميشه با خاطره سراني در خاطر مخاطب تداعي خواهد شد كه با دقت و همراه با حجمي از هراس پشت محدوده هاي تنظيم شده اي كه با مرگ وحشيانه معترض بيست و سه ساله؛ کارلو جولیانی Carlo Giuliani مخدوش شد سنگر گرفته بودند. ملاقات هاي رسمي و غيررسمي منطقه قرمز، براي عكاسان و روزنامه نگاران، نسبت به منطقه اي كه محاطشان كرده بود و مي توانستند در آن تركيب هاي متفاوتي از هم نشيني ها را در رنگ هاي تفاوت مشاهده و ارسال كنند، جذابيت بي نهايت كمتري داشت، كه بسياري از ۴۳۰ مجروح منطقه زرد اين اجلاس توانستند بخشي از فضاي رسانه اي را در كنار روساي جمهور كشورها اشغال كنند.
اگر سخن آزاد در جنوا حائلانه شد، اجلاس هاي بعدي سران جي ۸ سازوكارهاي حائل سازي را آن چنان بسط دادند كه رویه عینی بیشتری به خود گرفت؛ اجلاس سال ۲۰۰۲ به کاناناسکیس Kananaskis در البرتا Alberta [ii]منتقل شد، جايي كه حتي دسترسي مقامات شركت كننده بدان نيز آسان نبود، اجلاس جي ۸ سال ۲۰۰۳ در اویان Evian فرانسه، شهركي توريستي مچاله شده ميان درياچه ها و كوه ها، برگزار شد. معترضين منع شده و مانده پشت دروازه هاي طبيعي و یا انسان ساز اویان Evian، وقتي وضعيت دسترسي هاي فيزيكي به محل برگزاري را مسدود يافتند، اعتراض خود را به شبكه اي از سايت هاي اينترنتي منتقل كردند.اين چنين كوشندگي هاي تحت شبكه اي مرز ميان حوزه هاي سخن سازمان يافته همچون منطقه زرد در جنوا و سخن خودانگيخته را محو كرده است. اعتراض هاي مبتني بر پتانسيلي كه شبكه با خود حمل مي كند، همچون عملكردي كه شبكه عليه جنگ عراق از خود نشان داد، كاملا نمايانگر فرار آليس در سرزمين عجايب از كنترل هاي جنوايي گون است.
به رغم تمام اين مزايا، شبكه متعلق به فضاي مجازي است و تا ان جا که سخن را در شکستن محذوراتی که بر ازادی اش اعمال می شود یاری رساند ابزاری مغتنم است، اما در هر حال راه حلی همه جانبه نخواهد بود، منطقه سخن آزاد ما نياز به شمايلي نو دارد، شمايلي واجد مرزبندی کمتر و آزادي عملي وسيع تر. اگر اين شمايل نوستالژیای گنگ و دور از دست رس روياي كافه هاي سياسي باشد، تعلل و غفلتی است عامدانه در زمانه اي كه گفت وگو و مباحثه، بيرون از دموكراسي هايمان منطقه بندي شده اند.
[i]- مجموعه اي از مقررات كاربري زمين كه به وسيله شهر يا استان، براي ايجاد بخش هاي ويژه اي با نوع، محل، تراكم، حجم، ارتفاع و سطح زير پوشش تعيين شده، به كار گرفته مي شود سيف الديني فرانك، ۱۳۸۱، فرهنگ واژگان برنامه ريزي شهري و منطقه اي.
[ii]- در سال ۲۰۰۱ بانك جهاني، نظامي براي كنفرانس هاي اينترنتي و ويديويي تاسيس كرد تا از اماكن فيزيكي اجلاس ها كه همواره در محاصره تظاهرات اعتراض آميز است بگريزد. مانوئل كسلز، ۲۰۰۳، گفت وگوهاي مارتين اينس با مانوئل كسلز، نشر ني، تهران، ۱۳۸۴