نوشته دومنیک لوتینس
یکی از نشانههای موفقیت در معماری، بلند مرتبهسازی است .
معماران برجسته اغلب به دلیل طراحی آسمان خراشها اعتبار کسب میکنند، اگرچه این
امکان وجود دارد که این ساختمان ها دارای نواقصی باشد یا مورد توجه عموم قرار نگیرند.
برای مثال پروژه160 متری معمار اروگوئهای، رافائل ویولی واقع در لندن، خیابان 20 فنچرچ ، معروف به Walkie-Talkie که دارای نمای مقعر و نامتعارف
است، به نظر برخی از مردم زیبا به نظر نمیآید. درابتدا این بنا قرار بود با ارتفاع
200متری ساخته شود اما به دلیل نگرانی هایی که در مورد تاثییرات بصری آن روی
کلیسای جامع سنتپل لندن دیده میشد ارتفاع آن کاهش یافت.
البته این ساختمان به انعکاس پرتوهای خورشید بر روی بدنهی ماشینها نیز شهرت دارد
که حتی میتوانند موجب ذوب شدن آن ها نیز بشود. اخیرا نیز گزارشاتی مبنی بر وزش
باد در نمای آن که موسوم به اثر فروپاشی است
که در ساختمانهای بلندمرتبه اتفاق میافتد که به ساختمان برخورد میکند و به
پایین فشار میآورد و مردم را تحت تاثیر قرار میدهد. و البته که برای برخی
معماران آسمان خراشها اوج موفقیت نیست .
نگاه کنید به رنزوپیانو که
یکی از معماران باشگاه معماران بلندمرتبه ساز است؛ او مسئول یکی دیگر از ساختمان
های بلند
و لاغر شناخته شده در لندن
است که با ارتفاع 310متر بلندترین ساختمان اتحادیه اروپاست.
اما در واقع او سال ها حساسیت خاصی به معماری کوچکْ مقیاس و متواضع و البته بدیل
جریان غالب داشت. در اواخر دههی 1960 هنگام تدریس در انجمن معماری لندن، همراه با
دانشجویان خود به ساخت چند خانهی کوچک در میدان بدفورد پرداخت. همچنین بعدا به
ساخت قایقها، ماشینها و چند سال پیش خانههایی برای راهبهای صومعه کلر در
رونچاپ فرانسه طراحی کرده است.
رنزو پیانو حدود ده سال
پیش با خواست خود شروع به ساخت خانهای مینیمال با نام دیوژن کرد، که در یک کتابچه
که در مجلهی ایتالیایی معماری و طراحی به نام آبیتاره در سال 2009 منتشر شده است.
اما رنزوپیانو فقط به یک ایده فرضی بسنده نکرد، اون در نوشتههایش در مجله خاطر
نشان کرد که برای تحقق این ایده به کارفرما نیاز دارد. رولف فلیبوم رییس هیت مدیره
شرکت سوییسی مبلمان ویترا که سابقهی همکاری با معماران مشهور را نیز دارد .
نوشته پیانو را که در مجله
آبیتاره خوانده بود تصمیم گرفت با پیانو آن را توسعه دهد. نمونه اولیه آن در محوطه
شرکت ویترا در آلمان که چمنزار و فضای بازی است که در آن مجموعه ای از ساختمانهای
معمارانی مانند باکمینستر فولر،زاها حدید و فرانک گری است نصب شد. علاقه پیانو به
معماری کوچک مقیاس بیشتر از گرایش به طراحی در مقیاس کوچکتر است. از این گذشته،
دیوژن آگاهانه به یک سنت غنی از معماری کوچک مقیاس اشاره میکند: طبق گفته پیانو، مفهومی
از معمار و مهندسی رومی باستان ویتروویوس که به اولین کلبه سنگی به عنوان بنای
اولیه معماری اشاره دارد.
در این میان می توان به کابین لوکوربوزیه که در سال 1950
در رکبرونْ کاپْ مارتن فرانسه اشاره کرد که
اخیرا نیز مرمت شده است و بازدید آن برای عموم آزاد است، خانههای پیش ساخته
شارلوت پریاند ،پیر ژانرت و ژان پروو و برج کپسول ناکاگین کیشو، کوراکاوا در توکیو
در سال 1972 ساخته شده اند .
اگر دیوژن نمونهای برای
ساخته شدن است، پیانو معماری کوچک مقیاس را با نگاهی پایدار و طراحی هوشمندانه
اقتصادی مرتبط میکند. این خانه به ابعاد 3*2.5 مترمربع به نام فیلسوف مشهور یونان
باستان دیوژن نامگذاری شده است ، چراکه دیوژن در بشکه ای زندگی میکرد و تجملات
دنیایی را غیر واقعی میدانست، همچنین دیوژن به صورت خودکفا آب باران را جمعآوری
میکند،آن را تمیز و مجدد قابل استفاده میکند و دارای سیستم تهویه طبیعی، پنجره
سه جداره و صفحات خورشیدی نیز میباشدآآـااللللل.
فضای داخلی که باتوجه به
مسائل اقتصادی طراحی شده است دارای یک اتاق نشیمن با مبل کشویی و میزِ تاشو در زیر
پنجره میباشد. نمای بیرونی خانه با صفحات آلومینیومی پوشیده شده است تا در برابر
تغییرات جوی محافظت شود. رنزو پیانو در تلاش برای رسیدن به معماری مناسب و قابل
دفاع و کوچک مقیاس تنها نیست چرا که همراه و برابر است با پایداری و استفاده بهینه
از فضای داخلی و قطعا معماران در سراسر جهان جذب چالشها و این جذابیتها به واسطه
طراحی هایی که قابل سکونت هستند پیشنهاد می شود.
معمار سوییسی تنگوبوم، یک
خانه چوبی 10متری را با همکاری دانشجویان دانشگاه لوند برای دانشجویان در شرکت املاک
و مستغلات ایاف بوستادر شرکت پردازش چوب مارتینسون ساخته است که به عنوان مسکن
ارزان قیمت و پایدار از چوب متقاطع با استحکام بالا استفاده شده است، چوب میتواند
به عنوان منبعی تجدیدپذیر و ماده اولیه ای بومی که به صورت محلی تهیه شود و در به
حداقل رساندن حمل و نقل نقش اساسی داشته باشد.
این خانه مجموعهای بهم
پیوسته از آشپزخانه کوچک با قفسهبندی ، حمام و یک نیم طبقه برای خوابیدن است که
با پلههای چوبی کوچکی که به دیوار نصب شده به آن دسترسی پیدا میکند. از کرکرههای
تاشو پنجره به عنوان میزغذاخوری نیز استفاده میشود. لیدا کامارا یکی از معماران آن
میگوید: با این کار اجاره دانشجویان بهطور معمول 50درصد کاهش مییابد همچنین
تاثیر آن بر محیط زیست و اثر کربن نیز کاهش مییابد.
با این وجود بیشترین
بهینهسازی فضا در پروژه خانه آجری با طراحی آوزدو در سانفرانسیسکو وجود دارد،
تبدیل یک اتاق دیگ بخار ساخته شده در سال 1916 به یک مهمانخانه که در مجاورت یک
ساختمان لباسشویی قدیمی که دارای قاب چوبی است قرار دارد .(اخیرا به کارگاه چوب و
فلز تبدیل شدهاست.) این مهمانسرا با ابعاد 2.5متر در 3.5متر به نوعی یک اتاق
نشیمن، آشپزخانه و اتاق خواب اختصاصی دارد. تیرهای اصلی چوبی نگهدارنده اتاق خواب
زیر شیروانی هستند.
در این پروژه بهطور کامل از حجم فضایی مربع استفاده میکند. آوزدو
طراح پروژه میگوید با قرار دادن یک نیم طبقهی شیشهای فضای بیشتری را ایجاد
کرده است. اتاق خواب با نردبانی به طبقه پایین متصل استه که در زیر فضای خالی
نردبان میز کار آشپزخانه قرار دارد همچنین آوزدو نصب نیم طبقهی شیشهای را باتوجه
به مساحت کوچک ساختمان ضروری میداند.
در همین حال معمار ژاپنی
یاسوتاکا یوشیمورا، یک خانه بسیار رمانتیک برای اخر هفته یک نفر ساکن کنگاوا در
ژاپن با ابعاد 3متر در 8 متر طراحی کرده است. از ویژگیهای اصلی آن شفافیت است: دارای
دو پنجره بزرگ میباشد که هر کدام چشماندازهای متفاوتی را به مخاطب میدهند کوه
فوجی در یک طرف و دریایی وسیع از سمت دیگر . این خانه بر روی ستونهای بتنی ساخته
شده تا در برابر جزر و مد از استحکام برخوردار باشد اما هچنان از فضای زیر آن میتوان
به عنوان یک پاسیو مسقف استفاده کرد. از این قسمت پلهها به داخل خانه و اتاق
نهارخوری و آشپزخانه و در یک طبقه بالاتر به نشیمن و اتاق خواب منتهی میشود .
درست است که تاثیرگذاری
اش کوچک است، اما معماری کوچک مقیاس همچنان جذابیتی دارد که به هیچ وجه از آن کم
نشده است.