معماران معاصر ایران, اتووود - بزرگترین سایت معماری
ثبت نام عضو جدید ایمیل آدرس: رمز عبور : رمز عبور را فراموش کردم

به جامعترین سامانه ارتباطی و اطلاع رسانی معماران معاصر ایران خوش آمدید خانه |  ثبت نام |  تماس با ما |  درباره ما |  قوانین سایت |  راهنما |  تبلیغات




موضوعـات مــعـماری
معماری و دیگر حوزه های فکر   - 1706
20 بنا که هرگز ساخته نشد   - 17
منظر شهری   - 1591
پداگوژی انتقادی   - 17
طراحي داخلي   - 1166
کارگاهْ مسابقه قوام الدین شیرازی   - 16
نظریه معماری   - 1131
شهرهای در حرکت   - 15
سازه های شهری   - 1080
مسابقه مرکز اجتماعی شهر صدرا   - 15
تکنولوژی ساخت   - 1072
معماری بایومورفیک   - 15
معماری حوزه عمومی   - 1062
سینما ـ طراحی صحنه ـ معماری   - 15
مرزهای معماری   - 1047
رابرت ونتوری در بیست و پنج روایت   - 15
نگاه نو به سكونت   - 915
اینستالیشن های شهری   - 14
المان شهری   - 868
ویلا ساوا ـ لوکوربوزیه   - 14
نظریه شهری   - 835
معماری و غذا   - 13
معماری و سیاست   - 802
فیلم پارازیت ساخته بونگْ جونْ هو   - 13
معماری مدرن   - 776
معماری و دشت   - 12
معماری پایدار   - 744
معماری خاورمیانه   - 11
کلان سازه   - 731
ده کتاب که هر معمار باید بخواند   - 11
روح مکان   - 670
معماری خوانی   - 10
آینده گرایی   - 660
ده پروژه کمتر شناخته شده لوکوربوزیه متقدم   - 10
معماری منظر   - 628
کنگو کوما ـ استادیوم ملی توکیو   - 10
برنامه ریزی شهری و منطقه ایی   - 624
کلیسای رونشان ـ لوکوربوزیه   - 10
آرمان شهرگرایی   - 587
بی ینال ونیز   - 10
طراحی صنعتی   - 575
درس گفتارهای اتووود   - 10
معماری تندیس گون   - 570
معماری و انسان شناسی   - 10
توسعه پایدار   - 566
فمینیسم   - 9
معماری شمایل گون   - 556
معماری و فضای زیرساخت های نرم   - 9
منتقدان معماری   - 556
اتوره سوتساس به روایت آلیس راستورن   - 9
نوسازی و بهسازی بافت های شهری   - 545
مسابقه دانشجویی اتووود ـ دوردوم. مسابقه دوم   - 9
معماریِ توسعه   - 517
ده زن برتر تاریخ معماری مدرن   - 9
باز زنده سازی   - 494
لیوینگ آرکیتکچر   - 9
هنر مدرنیستی   - 437
معماری تخت جمشید   - 8
معماری یادمانی   - 390
معماری بلوک شرق ـ جهان در حال محو شدن   - 8
طراحی نئولیبرال   - 387
شارلوت پریاند به روایت آلیس راستورن   - 8
معماری سبز   - 385
مسابقه دانشجویی اتووود ـ دوردوم. مسابقه اول   - 8
تغییرات اقلیمی   - 371
تز 1400   - 8
معماری ارزان   - 363
معماری آمریکای جنوبی   - 8
تراشه های کانسپچوال   - 359
معماری و جنگ   - 7
معماری پست مدرن   - 352
طراحی و ضایعات به روای آلیس راستورن   - 7
معماری محدود   - 333
ردلف شیندلر به روایت الیس راستورن   - 7
بنای محدود   - 323
گونتا اشتلزل به روایت آلیس راستورن   - 7
گرمایش زمین   - 317
مینت د سیلوا به روایت آلیس راستورن   - 7
معماری محلی   - 308
جنبش "جانِ سیاهان مهم است" و مسئله‌ی طراحی به روایت آلیس راستورن   - 7
اتووود کلاسیک   - 304
ریچارد نویترا به روایت آلیس راستورن   - 7
محوطه سازی   - 295
طراحی در زمانه بحران به روایت آلیس راستورن   - 7
معماری تجربی   - 285
کارلو اسکارپا به روایت آلیس راستورن   - 7
بدنه سازی شهری   - 277
عبور از مرحله جنینی   - 7
کتابخانه ی اتووود   - 276
معماری مصر   - 7
اقتصادِ فضا   - 274
منبع شناسی اتووود   - 7
معماری انتقادی   - 272
پاویون ایران ـ بی ینال ونیز 2016   - 7
معماری ـ سینما   - 268
رقابت مجتمع چندعملکردی شهید کاظمی قم   - 7
زنان و معماری   - 250
آلوار و آینو آلتو به روایت آلیس راستورن   - 7
فضای منفی   - 247
هشت کوتاه نوشته در مورد پوپولیسم   - 7
عکاسی   - 241
طراحی و پناهجویان   - 7
مسکن حومه شهری   - 237
آیلین گری به روایت آلیس راستورن   - 7
معماری های تک   - 235
باوهاوس به روایت آلیس راستورن   - 7
هنر انتزاعی   - 229
لوسی رای به روایت آلیس راستورن   - 7
گرافیک   - 215
مارسل بروئر به روایت آلیس راستورن   - 7
مسکن عمومی   - 209
چارلز رنه مکینتاش به روایت آلیس راستورن   - 7
طراحی مبلمان   - 208
باکمینستر فولر به روایت آلیس راستورن   - 7
معماری و فاجعه   - 199
طراحی در بازی و تاج و تخت به روایت آلیس راستورن   - 7
معماری فضای داخلی   - 185
سائول باس به روایت آلیس راستورن   - 7
معماری و رسانه   - 180
میس ون در روهه به روایت آلیس راستورن   - 7
مسکن روستایی   - 178
معماری و عکاسی به روایت آلیس راستورن   - 7
پروژه های دانشجویی از سراسر جهان   - 178
طراحی روی بام به روایت آلیس راستورن   - 7
معماری ژاپن   - 174
صد و بیست و یک تعریف معماری   - 6
معماری ایران   - 169
پنج پروژه لوکوربوزیه متاخر که هیچگاه ساخته نشدند   - 6
ترسیمات معماری   - 166
فرایند تکامل معماری مدرن هند   - 6
هنر گفت و گو   - 165
مسابقه ویلا 1400   - 6
بلندمرتبه ها   - 138
ورنر پنتون به روایت آلیس رستورن   - 6
اتووود ـ ایران معاصر   - 123
ده پرسش از دو معمار   - 6
معماری کوچک مقیاس   - 106
جنتریفیکیشن   - 6
ویرانه ها   - 104
معماری استرالیا   - 5
مدرنیته؛ از نو   - 98
زنان، آشپزخانه، مقاومت   - 5
معماری چین   - 97
گزارش فرانسویِ وس اندرسون   - 5
معماری آسیا   - 93
تناقض هاوپیچیدگی ها:تئوریهای پیچیدگیِ ونتوری وجیکوبز   - 5
معماری اروپا   - 91
اکنی استودیو   - 5
معماری مذهبی   - 90
کتاب هایی در باب یوتوپیا   - 5
معماری فاشیستی   - 89
رادایکالیسم ایتالیایی در سیزده روایت   - 5
معماران و چالش انتخاب معماری   - 87
شهرسازی کوچک مقیاس   - 5
معماری جنگلی   - 84
چهار یادداشت برای علی اکبر صارمی   - 4
اکسپو   - 83
اتومبیل در چهار روایت کوتاه از بری ریچاردز   - 4
ویروس کرونا و معماری   - 80
بلوپرینت   - 4
فیلوکیتکت   - 79
اتووودْ آبزرور   - 4
معماری و هنر انقلابی   - 79
شهر ژنریک و نامکان ها   - 4
گفت و گو با مرگ   - 79
اکسپوی دبی. 2020   - 4
معماری پراجکتیو   - 78
چالش های اخلاقی ریاضت ورزی در معماری به روایت پیر ویتوریو آئورلی   - 4
جهان علمیْ تخیلی   - 74
چگونه یوتوپیا در روسیه انقلابی مدفون شد   - 4
معماری هند   - 70
فرایند خلاقیت چهار پیشگام معماری مدرن   - 4
معماری دیجیتال   - 68
همه ما سایبورگ هستیم   - 4
پالپ نیوز ِ اتووود   - 68
فرهنگ کمپ به روایت سوزان سانتاگ   - 4
بحران آب   - 65
اختلال های تشخیصی معماران مدرن   - 4
مدارس معماری   - 65
معمای حبابی   - 4
معماری و نقاشی   - 61
معماری پساصنعتی   - 4
پداگوژی   - 60
معماری آفریقا   - 3
زاغه نشینی   - 57
اتووودْ باکسْ آفیس   - 3
معماری و روانشناسی   - 57
مدرنیسم هیپی   - 3
طراحی مُد   - 56
معماری مدارس   - 3
معماری کانستراکتیویستی   - 54
داریوش شایگان و هنر ایرانی   - 3
معماری و هوش مصنوعی   - 53
بازپس گیری حریم خصوصی مان به روایت آنا وینر   - 3
معماری و رنگ   - 53
ژان بودریار؛ شفافیت، ابتذال و آلودگی رابطه   - 3
معماری و ادبیات   - 52
فیلم پدر ساخته ی فلوریان زلر   - 3
آنتروپوسین   - 52
شش پروژه شاخص معماری پست مدرن   - 3
معماری بیابانی   - 50
اندیشیدن از مجرای پاسخ های کووید 19 با فوکو   - 3
معماری و آب   - 50
باشگاه مشت زنی   - 3
معماری اوایل قرن بیستم روسیه   - 47
رقابت آسمانخراش ایوُلو 2016   - 3
هنر روسیه   - 45
آینده کجاست؟ روایتی از رولینگ استون   - 3
طراحی در وضعیت پندمیک به روایت آلیس راستورن   - 45
لویی کان به روایت آلیس راستورن   - 2
باهاوس   - 44
اسمیتسن‌ ـ رابین هود گاردنز   - 2
جنبش متابولیسم   - 44
کودتایی که در مورد ان صحبت نمی کنیم   - 2
معماری و گیم   - 40
تعییرات زیست محیطی ـ انقلاب یا انهدام   - 2
معماری و سلامت   - 37
یوتوپیاهای سیاره ای . نیکیتا داوان با آنجلا دیویس و گایاتری اسپیواک   - 2
درگذشت زاها حدید   - 35
جودیت باتلر مارا به تغییر شکل خشم مان فرا می خواند؛ گفت و گویی با ماشا گِسِن   - 2
معمارْستاره ها به روايت اتووود   - 34
برج سیگرام چگونه جهانی شد؟   - 2
طراحی پارامتریک   - 34
زیستْ ریاضت و همبستگی در فضای اضطراری   - 2
اکسپو شانگهای 2010   - 33
فیس بوک، گوگل و عصر تاریک سرمایه داری نظارتی   - 2
معماری آمریکا   - 33
شهرهای پیشاصنعتی   - 2
معماری مجازی   - 31
رابرت نوزیک، یوتوپیا و دولت حداقلی   - 2
اکسپو میلان 2015   - 28
فیلم های اتووود   - 2
پاویون های سرپنتین   - 28
سایبرفمینیسم   - 2
معماری پس از یازدهم سپتامبر   - 25
معماری و کودک   - 2
معماری؛ خیر مشترک و امید اجتماعی   - 24
سایبورگ   - 2
معماری و کوه   - 23
سایبرنتیک   - 1
طراحی جزییات   - 23
نمایش های مد پرادا   - 1
معماری و آسمان   - 21
ان اف تی   - 1
جشن نامه اتووود   - 21
متاورس   - 1
زاها حدید از نگاه معماران ایرانی   - 21
فیلمْگفتارهای معماری و پداگوژی معماری   - 1
زنانِ معمارِ ایرانی و سقف شیشه ای در نوزده روایت   - 20
تابْ آوری دفاتر نوپای معماری   - 1
معماری ـ موسیقی   - 19
پیتر آیزنمن و خانه شماره یک به روایت روبرت سومول   - 1
شانزده کتاب برای ورود به جهان اِی آی و عصر آنتروپوسین   - 19
ده پرسش از هشت معمار   - 1
سینما به ترتیب الفبا به روایت هاوارد سوبر   - 18
چهل نکته در باب هایدگرْخوانی   - 1
فرهنگ نفت   - 18
شهرْخوانی با اتووود   - 1
پردیس ویترا   - 18

طــراحــــــــــــــان
آر ای ایکس   - 3
زیگموند فروید   - 19
آراتا ایسوزاکی   - 16
ژان بودریار   - 11
آرشیگرام   - 8
ژان نوول   - 22
آرکی زوم   - 6
ژاک دریدا   - 19
آلبرت پوپ   - 4
ژاک لوگوف   - 4
آلدو روسی   - 15
ژیل دلوز   - 34
آلفرد هیچکاک   - 5
سائول باس   - 7
آلوار آلتو   - 19
ساسکیا ساسن   - 9
آلوارو سیزا   - 9
سالوادور دالی   - 2
آن تینگ   - 4
سانا   - 5
آنتونی گائودی   - 28
سانتیاگو کالاتراوا   - 14
آنتونی وایدلر   - 5
سدریک پرایس   - 3
آنتونیو نگری   - 6
سو فوجیموتو   - 18
آنسامبل استودیو   - 2
سوپراستودیو   - 9
آنیش کاپور   - 8
سورِ فِهْن   - 6
آی وِی وِی   - 34
سوزان سانتاگ   - 10
آی/ تری   - 2
شاشونا زوبوف   - 4
اُ ام اِی   - 59
شیبیک و کریستوف   - 2
اتوره سوتساس   - 8
شیگرو بان   - 34
ادریان لابوت هرناندز   - 5
عبدالعزیز فرمانفرمایان   - 4
ادوارد برتینسکی   - 1
فدریکو بابینا   - 30
ادوارد سعید   - 17
فرانک گهری   - 50
ادوارد سوجا   - 10
فرانک لوید رایت   - 45
ادواردو سوتو دی مُرِ   - 18
فرای اوتو   - 10
ادولف لوس   - 9
فردا کولاتان   - 2
ارو سارینن   - 30
فردریک جیمسون   - 4
اریک اوون موس   - 14
فرشید موسوی   - 3
اریک هابسبام   - 2
فمیهیکو ماکی   - 4
استن آلن   - 4
فیلیپ جنسن   - 7
استیون هال   - 32
گابریل کوکو شنل   - 2
اسلاوی ژیژک   - 18
گایاتری چاکراوارتی اسپیواک   - 7
اسنوهتا   - 7
گرگ لین   - 7
اسوالد متیوز اونگرز   - 7
گونتا اشتلزل   - 1
اسوتلانا بویم   - 5
لئوپلد بانچینی   - 2
اسکار نیمایر   - 38
لئون کریر   - 2
اف او اِی   - 9
لبس وودز   - 26
ال لیسیتسکی   - 5
لوئیس باراگان   - 2
الیس راستورن   - 112
لوئیس مامفورد   - 1
اِم اِی دی   - 25
لودویگ لئو   - 3
ام وی آر دی وی   - 74
لودویگ میس ون دروهه   - 29
اماندا لِــوِت   - 4
لودویگ هیلبرزیمر   - 4
اورهان پاموک   - 4
لودویگ هیلبرزیمر   - 1
اویلر وو   - 9
لوسی رای   - 15
ایلین گری   - 9
لویی کان   - 39
ایوان لئونیدوف   - 4
لوییجی مورتی   - 1
بئاتریس کُلُمینا   - 10
لوییس بورژوا   - 8
بال کریشنادوشی   - 4
لُکُربُزیه   - 153
باک مینستر فولر   - 13
لیام یانگ   - 4
برنارد چومی   - 36
لینا بو باردی   - 4
برنارد خوری   - 2
مارتین هایدگر   - 32
برنو زوی   - 7
مارسل بروئر   - 7
بنیامین برتون   - 8
مارشال برمن   - 16
بوگرتمن   - 1
مانفردو تافوری   - 16
بی یارکه اینگلس   - 69
مانوئل کاستلز   - 3
پائولو سولری   - 4
ماکسیمیلیانو فوکسِس   - 10
پائولو فریره   - 2
مایکل سورکین   - 4
پاتریک شوماخر   - 3
مایکل گریوز   - 6
پال گلدبرگر   - 1
محمدرضا مقتدر   - 4
پرویز تناولی   - 2
مخزن فکر شهر   - 1
پری اندرسون   - 3
مـَــس استودیو   - 3
پل ویریلیو   - 28
معماران آر سی آر   - 5
پیتر آیزنمن   - 59
معماران مورفسس   - 16
پیتر برنس   - 5
موریس مرلوپنتی   - 2
پیتر زُمتُر   - 69
موشه سفدی   - 12
پیتر کوک   - 10
میشل سر   - 3
پیر بوردیو   - 5
میشل فوکو   - 59
پییر ویتوریو آئورلی   - 14
نائومی کلاین   - 5
تئودور آدورنو   - 7
نورمن فاستر   - 36
تادو اندو   - 13
نیکلای مارکوف   - 1
تام مین   - 13
هانا آرنت   - 10
تام ویسکامب   - 10
هانری لفور   - 24
تاکامیتسو آزوما   - 3
هانی رشید   - 5
توماس پیکتی   - 5
هرزوگ دی مورن   - 31
توماس هیترویک   - 31
هرنان دیاز آلنسو   - 18
تیتوس بورکهارت   - 2
هنری ژیرو   - 3
تیموتی مورتُن   - 2
هنریک وایدولد   - 1
تیو ایتو   - 25
هنس هولین   - 5
جاشوا پرینس ـ رامس   - 2
هوشنگ سیحون   - 14
جان برجر   - 2
هومی بابا   - 2
جان هیداک   - 7
واسیلی کاندینسکی   - 2
جف منن   - 2
والتر بنیامین   - 30
جفری کیپنس   - 3
والتر گروپیوس   - 18
جورجو آگامبن   - 8
ورنر پنتون   - 5
جوزپه ترانی   - 2
ولادیمیر تاتلین   - 13
جولیا کریستوا   - 2
ولف پریکس   - 1
جونیا ایشیگامی   - 7
ونگ شو   - 8
جیمز استرلینگ   - 1
ویتو آکنچی   - 12
جین جیکوبز   - 2
ویوین وست وود   - 6
چارلز جنکس   - 7
ک. مایکل هیز   - 2
چارلز رنه مکینتاش   - 7
کارلو اسکارپا   - 13
چارلز کوریا   - 15
کازو شینوهارا   - 2
چاینا میه ویل   - 4
کازیو سجیما   - 2
حسن فتحی   - 6
کالین روو   - 1
حسین امانت   - 3
کامران دیبا   - 13
خورخه لوئیس بورخس   - 2
کامرون سینکلر   - 11
داریوش آشوری   - 1
کریستفر الکساندر   - 2
داریوش شایگان   - 13
کریستین نوربرگ ـ شولتز   - 15
دانیل لیبسکیند   - 24
کریم رشید   - 5
دنیس اسکات براون   - 10
کلر استرلینگ   - 2
دورته مندروپ   - 3
کلود پَره   - 3
دیلرـ اِسکـُـفیدیو+رِنفرو   - 23
کنت فرمپتن   - 14
دیوید رُی   - 2
کنزو تانگه   - 10
دیوید گیسن   - 2
کنستانتین ملنیکف   - 3
دیوید هاروی   - 25
کنگو کوما   - 47
رابرت نوزیک   - 2
کوپ هیمِلبِلا   - 23
رابرت ونتوری   - 31
کورنلیوس کاستوریادیس   - 3
رُدولف شیندلر   - 7
کوین لینچ   - 7
رضا دانشمیر   - 5
کیانوری کیکوتاکه   - 1
رم کولهاس   - 119
کیتیو آرتم لئونیدویچ   - 1
رنزو پیانو   - 34
کیشو کـُـروکاوا   - 8
ریچارد مِیر   - 8
یان گِل   - 9
ریچارد نویترا   - 7
یو ان استودیو   - 32
ریموند آبراهام   - 1
یورگن هابرماس   - 15
رینر بنهام   - 2
یورن اوتزن   - 1
رینهولد مارتین   - 5
یونا فریدمن   - 5
ریکاردو بوفیل   - 7
یوهانی پالاسما   - 12
زاها حدید   - 196

کـاربـــــــری هـا
مسکونی   -877
گالری   -95
زیرساخت های شهری   -477
هتل   -84
فرهنگی   -383
ورزشی   -68
پاویون   -303
حمل و نقل عمومی   -39
موزه   -273
بیمارستان و داروخانه و کلینیک   -38
اداری ـ خدماتی   -255
ویلا   -27
تفریحی   -192
مجموعه های مسکونی   -8
مسکونی ـ تجاری   -173
زاغه نشینی   -6
اموزشی   -158
سرویس بهداشتی عمومی   -5
صنعتی   -114
عناصر یادمانی شهری   -5
معماری مذهبی   -108
تجاری   -3
حامی اتووود
مقـــــــــــالات
    دیوید هاروی و شهر در قامت فهمی انسانْ تولید
        آرش بصیرت "سردبیر اتووود"
    پهنه ی معلق تهران؛ شاه عبدالعظیم یا شهر ری
        علی رنجی پور
    دیوید هاروی و شهرســــــــــــــــــــــــــــــــــازی آلترناتیو
        آرش بصیرت "سردبیر اتووود"
    هنر گفت و گو ـ جان بریسندن و اد لوییس با دیوید هاروی
        آرش بصیرت "سردبیر اتووود"
چنـــــد پــــروژه
مجموعه مسکونی شاه پریان
طراح : علیرضا امتیاز "مدیر اتووود"
منزل شخصی دکتر دلیر - خیابان ولیعصر کوچه 8
طراح : محمود امیدبخش
مجموعه ي تجاري و پاركينگ طبقاتي شقايق
طراح : امين حشمتی
خانه شعر ، پايان نامه معماري كارشناسي ارشد
طراح : م معيت
گذرگاه همیابی
طراح : محمود امیدبخش
کاریــــــــــــابی
   کاریابی
   لیست درخواست ها ی قبلی شما
   لیست کاندیدها به تفکیک استان
   لیست فرصت های کاری به تفکیک استان
وبـــــلـاگ هـــــا
آرشیتکت نمونه
مدیر : مسعود زمانیها
معماری به مثابه ساخت-سجاد نازی
مدیر : سجاد نازی
فتوت نامه معماران
مدیر : اخوان الصفا
مجله معماری Architecture Foolad City
مدیر : مسعود پریوز
معــــرفی کتــــــاب
رهیافت پدیدارشناسی در اندیشه پیتر زومتور
نویسنده :  .
انتشارات : علم معمار

حامی اتووود
 رسانه ی تخصصی معماری و شهرسازی میم زون
هنر گفت و گو ـ دانیل زامورا با مجله بالاست در مورد میشل فوکو
اتووود سرویس خبر:   تيم اتووود
1394/04/07
مـنـــــــبـع : نوشته ی دانیل زامورا ؛ ترجمه‌ی حمید پرنیان
تعداد بازدید : 3563

آثارِ میشل فوکو از زمانِ مرگ‌اش در ۱۹۸۴ قبله‌ی چپ‌های دانشگاهی در سراسرِ جهان شده است. اما در سپتامبر ۲۰۱۴ کتابِ تازه و برانگیزاننده‌ای در بلژیک منتشر شده که در آن گروهی از دانش‌پژوهان به رهبریِ دانیل زامورا (جامعه‌شناس) ارتباط فوکو با انقلابِ نئولیبرالی را که در سال‌های پایانیِ زندگیِ فوکو تازه‌ جان گرفته بود مطرح می‌کنند. زامورا در گفت‌وگوی زیر با نشریه‌ی جدید فرانسوی “Ballast” یافته‌های چشمگیرِ این کتاب را به بحث گذاشته و مطرح می‌کند که این یافته‌ها چه معنا و فحوایی برای اندیشه‌ی رادیکالِ امروز می‌توانند داشته باشند.

دوستِ فوکو، پُل وین در کتابش “فوکو، اندیشه‌ی او، شخصیتِ او” می‌نوسد که فوکو از نظر سیاسی و فلسفی به هیچ دسته و گروهی تعلق نداشت: “فوکو نه به مارکس باور داشت نه به فروید، نه به انقلاب و نه به مائو. وی در خفا به احساسات و شورهای مترقی می‌خندید و هیچ موضعِ اصولی‌ای نسبت به مسائلِ کلانی نظیر جهان سوم و مصرف‌گرایی و سرمایه‌داری و امپریالیسمِ امریکایی نداشت”.

شما می‌نویسید که فوکو همیشه “یک قدم جلوتر از همعصرانش” بود. منظورتان از این جمله چیست؟

باید گفت که فوکو قطعا روی موضوعاتی دست گذاشت و روشنگری کرد که غالبِ روشنفکرانِ زمانه‌ی او آن موضوعات را کاملا نادیده می‌گرفته و یا حتی به حاشیه می‌راندند. آثارِ وی، خواه درباره‌ی روان‌پزشکی و زندان باشد خواه درباره‌ی سکسوآلیته، حوزه‌ی روشنفکریِ گسترده‌ای را پدید آورد. البته او بخشی از زمانه‌ی خویش بود، بخشی از زمینه‌ی گسترده‌ی اجتماعیِ خویش بود، و نخستین کسی هم نبود که چنین پرسش‌هایی را مطرح می‌کرد. این پرسش‌ها و موضوع‌ها همه‌جا مطرح می‌شدند و مضمون جنبش‌های مهم اجتماعی و سیاسی بودند.

برای نمونه، در ایتالیا، فرانکو بازالیا جنبشِ ضد-روان‌پزشکی را پیش از فوکو به راه انداخته بود و با به چالش‌کشیدنِ تیمارستان‌ها می‌کوشید تا طرح‌های سیاسیِ مهیجی برای جایگزین‌ساختنِ این نهاد تدوین کند. بنابراین قطعا فوکو کسی نبود که این جنبش‌ها را به راه انداخته باشد (چنین ادعایی هم نداشت)، اما او مسیر را برای تاریخ‌دان‌ها و دانش‌پژوهانی هموار کرد که روی موضوعات و حوزه‌های جدید و دست‌نخورده‌ای کار می‌کنند.

فوکو به ما آموخت که همیشه چیزهایی را به پرسش بگیریم که به نظر می‌رسند “ورای” ظن و شکِ زمانه‌ی خویش هستند. هنوز هم مباحثه‌ی معروفِ او با چامسکی را یادم هست که اعلام کرد رسالتِ سیاسیِ واقعی از نگاهِ او همانا نقدِ نهادهایی است که “ظاهرا بی‌طرف و مستقل” هستند و باید “چنان به آن نهادها حمله کرد که خشونتِ سیاسیِ پنهان‌شده‌ی درونِ آن‌ها را افشا ساخت”.

هرچند درباره‌ی ماهیتِ نقدهای او بحث‌هایی دارم (و به این موضوع باز خواهیم گشت) اما پروژه‌ی نقادیِ او را فوق‌العاده بدیع و مهیج می‌دانم.

کتابِ شما فوکو را با نئولیبرالیسم موافق می‌داند و چنین ادعایی می‌تواند خیلی‌ها را برافروخته و برنجاند.

امیدوارم چنین باشد. یعنی نکته‌ی کتاب هم همین است. می‌خواستم با تصویرِ مرسومی که از او ساخته‌اند و فوکوی متاخر را در ستیزِ کامل با نئولیبرالیسم می‌دانند، فاصله بگیرم. از این زاویه است که فکر می‌کنم تفسیرهای سنتی از آثارِ متاخرِ وی، نادرست بوده یا دست‌کم بخشی از مسئله را ناگفته می‌گذارند. در بخشی از چپِ رادیکال، فوکو را به چهره‌ای نقدناپذیر تبدیل کرده‌اند. یا دست‌کم، نقدهایی که به وی می‌شود بسیار محجوبانه است.

این کوری از آن رو شگفت‌آور است که وقتی متون [فوکو] را می‌کاویدم من نیز از شدتِ علاقه‌ای که فوکو به نئولیبرالیسم نشان می‌داد یکه خوردم. [این علاقه‌ی افراطی فوکو به نئولیبرالیسم] نه تنها در سخنرانی‌های او در کالج دو فرانس، که در مقالات و گفت‌وگوهای بی‌شمارِ او مشهود است، و همه‌ی آن‌ها در دسترسِ ما هستند.

فوکو عمیقا مجذوبِ لیبرالیسمِ اقتصادی بود: وی در این نحله، امکانِ شکلی از حکومت‌گری را می‌دید که نسبت به [حکومت‌گریِ] چپِ سوسیالیست و کمونیستی (که فوکو آن را کاملا منسوخ می‌دانست)، کم‌تر هنجارین و اقتدارگرایانه بود. وی مشخصا در نئولیبرالیسم شکلی از سیاست را می‌دید که نسبت به [سیاستِ] پساجنگِ دولتِ رفاه، کم‌تر “بوروکراتیک” و “انضباط‌گرا” بود. به نظر می‌رسید که وی نئولیبرالیسم را [سیاستی] می‌داند که قالب‌های انسان‌شناختیِ خود را بر فرد تحمیل نمی‌کند و به فردْ خودگردانیِ بیش‌تری در برابرِ دولت می‌دهد.

بنابراین به نظر می‌رسد که فوکو در اواخرِ دهه‌ی هفتاد همراه با چهره‌هایی مانند پیر روسان‌ووالون (که نوشته‌های‌اش موردِ تحسینِ فوکو بود) از “چپِ دوم” (که گرایشِ روشنفکرانه و اقلیت‌گرای پرنفوذی در سوسیالیسمِ فرانسه بود) گذار می‌کند. فوکو مسحورِ این ضد-دولت‌گرایی و این میل به “دولت‌زدایی از جامعه‌ی فرانسه” شده بود.

حتی کالین گوردن، یکی از مترجم‌ها و مفسرانِ اصلیِ فوکو در دنیای انگلیسی‌زبان، مشکلی نداشت که بگوید فوکو را نوعی نادیِ “راه سومِ بلری” می‌داند که راهبردِ نئولیبرال را داخلِ پیکره‌ی سوسیال-دمکراسی می‌گنجاند.

در همین حال، کتابِ شما نمی‌خواهد تحقیقی عیب‌جویانه یا اتهام‌زننده باشد. همان‌طور که پیش‌تر گفتید، به ماهیتِ آثارِ فوکو می‌پردازید.

صد البته! من هم شیفته‌ی شخصیتِ فوکو هستم و هم آثارش. از نظرِ من، آثارِ او بسیار پرارزش هستند. من هم‌چنین کتابی را که اخیرا توسط جفری دو لاگسنوری و با عنوان “آخرین درسِ میشل فوکو” منتشر شده ارج می‌نهم. کتابِ او چیزهایی از فوکو به ما می‌گوید که ما کم‌تر با آن‌ها آشنا بوده‌ایم، چون او فهمیده بود که فوکو تمایل داشت تا از نئولیبرالیسم برای بازآفریدنِ چپ بهره ببرد. نگاهِ ما اما این است که استفاده‌ی فوکو از نئولیبرالیسم، فراتر از یک ابزارِ صرف بوده: وی برای نقدکردنِ چپ، از دیدگاهِ نئولیبرال استفاده می‌کند.

لاگسنوری بر نکته‌ای انگشت گذاشته که از نظرِ منْ ضروری است و به قلبِ مشکلاتِ متعددِ چپِ رادیکال می‌زند: وی می‌گوید که فوکو یکی از نخستین کسانی بود که متونِ نئولیبرال را واقعا جدی گرفت و سرسختانه به مطالعه‌ی آن‌ها پرداخت. پیش از فوکو، این تولیداتِ روشنفکری عموما پروپاگاندای صرف دانسته شده و رد می‌شدند. از دید لاگسنوری، فوکو حصارِ نمادینی که چپِ روشنفکر دورِ سنتِ نئولیبرال کشیده بود را از بین برد.

به خاطر فضای فرقه‌گرایی معمول در دنیای دانشگاهی، هیچ خوانشِ مهیجی به وجود نیامد تا مباحث و نظراتِ فردریش هایک و گری بکر و میلتن فریدمن را به حساب آورد. در این نکته می‌توان با لاگسنوری هم‌رای شد: فوکو به ما اجازه داد تا این نویسندگان را بخوانیم و بفهمیم، و مجموعه‌ی پیچیده و مهیجی از اندیشه‌ها را در آن‌ها بازیابیم. من در این نکته کاملا با او موافق هستم. نمی‌شود نادیده گرفت که فوکو همیشه تلاش داشت تا تئوری‌هایی را بکاود که افق‌های کاملا متفاوتی دارند، و پیوسته ایده‌های خویش را نیز به پرسش می‌گرفت.

چپِ روشنفکر متاسفانه کم‌تر سعی کرده تا دست به چنین کاری بزند. همیشه در دامِ نگرشِ “مکتبی” گیر افتاده و نخواسته ایده‌ها و سنت‌هایی را جدی بگیرد یا به بحث بگذارد که گزاره‌های آغازین‌شان متفاوت از گزاره‌های آغازینِ چپ است. این نگاه و نگرش، بسیار آسیب‌رسان است. آدم احساس می‌کند با افرادی طرف است که ادعا می‌کنند دارند به ایدئولوژی سیاسی‌‌ای حمله می‌کنند که هیچ‌گاه آثارِ بنیان‌گذارانِ آن را نخوانده‌اند! دانشِ آن‌ها اغلب به چند [ایده‌ی] عادی و فروکاسته‌شده [از نئولیبرالیسم]، محدود است.

شما در کتاب‌تان، نگاهِ فوکو به امنیتِ اجتماعی و بازتوزیعِ ثروت را به پرسش می‌گیرید. می‌شود در این باره حرف بزنید؟

بدنه‌ی عریض و طویلِ “فوکوگرایان”، این مسئله را به‌ویژه نکاویده گذاشته است. حقیقت این است که وقتی داشتم طرحِ کتاب‌ام را می‌ریختم، فکر نمی‌کردم که روی این مسئله هم باید کار کنم. علاقه‌ی من به مسئله‌ی امنیتِ اجتماعی، اصلا و مستقیما به فوکو مربوط نمی‌شود، بل پژوهشِ من بر این موضوع بود که مرا واداشت تا به این فکر کنم که ما در این چهل سالِ گذشته از سیاستِ مبارزه با نابرابری (که بر روی همین مسئله‌ی امنیتِ اجتماعی بنا شده) به سیاست مبارزه با فقر گذار کرده‌ایم و تازه آن [مبارزه با فقر] هم حولِ تخصیصِ بودجه‌های مشخص و جمعیت‌های معینی بوده است.

اما گذارکردن از یک هدف به هدفی کاملا متفاوت، مفهومِ عدالتِ اجتماعی را دگرگون می‌سازد. مبارزه‌کردن با نابرابری‌ها (یا جستجوی راهی برای کاستنِ اختلاف‌های مطلق) با مبارزه‌کردن با فقر (و جستجوی راهی برای فراهم‌کردنِ حداقل‌ها برای محرومین) بسیار فرق می‌کند. به ثمر نشاندن این انقلابِ کوچک [و حذفِ نابرابری‌ها]، مستلزمِ آن است که سال‌ها برای نامشروع‌ساختنِ امنیتِ اجتماعی و نهادهای طبقه‌ی کارگر، تلاش و کار کرد.

در حینِ خواندنِ متونِ فوکوی “متأخر” (از اواخر دهه‌ی هفتاد تا اوایلِ دهه‌ی هشتاد) بود که بر من روشن شد که خودِ فوکو تماما درگیر این عملیات [مبارزه با نابرابری] بوده. پس، فوکو نه‌تنها امنیتِ اجتماعی را به چالش کشید، که شیفته‌ی طرحِ “مالیاتِ منفی بر درآمد” میلتن فریدمن نیز شده بود. از دیدِ فوکو، کارشیوه‌های یاریِ اجتماعی و بیمه‌ی اجتماعی (که فوکو آن را با زندان و سربازخانه و مدرسه در یک پیاله می‌گذارد) قطعا نهادهایی هستند “برای اعمالِ قدرت در جوامعِ مدرن”.

هم‌چنین جالب است که در این‌جا به اثرِ مهمِ فرانسوا اوالد اشاره کردیم؛ وی تردیدی نداشت که “دولتِ رفاه، رویای “زیست-قدرت” را برآورده می‌سازد”. والسلام!

فوکو که نقص‌های بی‌شمارِ نظامِ کلاسیکِ امنیتِ اجتماعی را دیده بود، علاقمند بود تا مالیاتِ منفی بر درآمد را جایگزینِ آن سازد. ایده‌ی نسبتا ساده‌ای است: دولت به کسانی مزایا می‌دهد که زیرِ سطحِ مشخصی از درآمد هستند. هدف آن است که امور جوری پیش رود که نیازِ چندانی به حکومت نباشد و هیچ‌کس زیرِ سطحِ حداقلی [یا همان خطِ فقر] نباشد.

در فرانسه، این بحث در ۱۹۷۴ و در کتاب “مبارزه با فقر در کشورهای ثروتمند” لیونل استولری مطرح شد. هم‌چنین جالب است که اشاره کنیم فوکو شخصا چندین بار با استولری زمانی که مشاورِ فنیِ کارکنانِ والری ژیسکار دستن [رئیس‌جمهور راست‌گرای فرانسه] بود ملاقات کرده. بحث‌های مهمی در کتابِ او شده و توجه‌ فوکو را نیز به خود جلب کرد: این کتاب، با الهام‌گرفتن از فریدمن، تمایزی می‌گذارد بین سیاستی که برابری را دنبال می‌کند (سوسیالیسم) و سیاستی که صرفا می‌خواهد بدونِ به چالش‌کشیدنِ اختلاف‌ها[ی طبقاتی] فقر را ریشه‌کن کند (لیبرالیسم).

از دید استولری، “آموزه‌ها[ی سیاسی] یا ما را به سیاستی می‌کشاند که هدف‌اش ریشه‌کنی فقر است یا به سیاستی می‌رساند که هدف‌اش محدودساختنِ شکافِ بین فقیر و غنی است”. او این را “مرز بین فقرِ مطلق و فقرِ نسبی” می‌نامد. اولی [فقر مطلق] صرفا به سطحِ مطلقا مشخصی (که مالیاتِ منفی بر درآمد به آن می‌پردازند) اشاره دارد، و دومی [فقرِ نسبی] به اختلاف‌های کلی بین افراد (که امنیتِ اجتماعی و دولتِ رفاه به آن می‌پردازند).

از نگاه استولری “اقتصاد بازار، برای مبارزه‌کردن با فقرِ مطلق، می‌تواند کنش‌های همسان‌سازی انجام دهد” اما “قادر نیست که چاره‌های اساسی برای فقرِ نسبی ارائه کند”. وی ادامه می‌دهد به همین دلیل “من باور دارم که تمایز بین فقرِ مطلق و فقرِ نسبی، در واقع تمایز بین سرمایه‌داری و سوسیالیسم است”. بنابراین، گذار از یکی به دیگری، مسئله‌ای سیاسی است: پذیرفتن یا نپذیرفتنِ این‌که سرمایه‌داری شکلِ غالبِ اقتصادی است.

از این نگاه، اشتیاقِ آشکارِ فوکو به طرحِ استولری، بخشی از جنبشِ وسیع‌تری بود که با افولِ فلسفه‌ی تساوی‌گرای امنیتِ اجتماعی به نفعِ مبارزه‌ی بازار-آزاد-محور علیه “فقر” همراه شده بود. به بیانِ دیگر، جنگ علیه فقر، نه برای محدودساختنِ تاثیراتِ سیاست‌های نئولیبرال، که در واقع برای هژمونیِ سیاسیِ خودش جنگیده است.

بنابراین شگفت‌آور نیست که ببینیم بزرگ‌ترین ثروتمندهای جهان (مثل بیل گیتس یا جورج سوروس) درگیرِ این جنگ علیه فقر هستند و در همان حال نیز (بدون هیچ تناقضِ ظاهری‌ای) از خصوصی‌سازیِ بخش‌های خدماتِ عمومی و نابودیِ همه‌ی مکانیسم‌های بازتوزیعِ ثروت و “فضیلت‌ها”ی نئولیبرالیسم حمایت می‌کنند.

پس، مبارزه با فقر اجازه می‌دهد که بدونِ شکل‌گرفتنِ جنگی علیه نابرابری و مکانیسم‌های ساختاریِ مولدِ نابرابری، مسائلِ اجتماعی در برنامه‌های سیاسی وارد شوند. پس، این تحولْ بخشی از نئولیبرالیسم شده است، و هدفِ کتابِ من آن است که نشان دهد فوکو چه سهم و مسئولیتی در این روند داشت.

 مسئله‌ی دولت در همه‌جای کتابِ شما حضور دارد. فرض بر این شده که هر کسی علتِ وجودیِ دولت را به چالش بکشد، لیبرال است. اما آیا سنت‌های آنارشیسم و مارکسیسم (از باکونین گرفته تا لنین) نادیده گرفته نمی‌شوند؟ آیا از این جنبه غافل نشده‌اید؟

من این‌گونه فکر نمی‌کنم. نقدی که سنتِ مارکسیستی یا آنارشیستی می‌کنند بسیار متفاوت از نقدی است که فوکو تدوین کرد؛ البته نه فقط او که نحله‌ی مهمی از مارکسیسم در دهه‌ی ۱۹۷۰ نیز چنین کرد.

نخست، بنا به این دلیلِ ساده که همه‌ی نویسندگانِ قدیمیِ آنارشیست و مارکسیست، چیزی از امنیتِ اجتماعی یا شکلی از دولت که پس از ۱۹۴۵ ظهور کرد نمی‌دانستند. دولتی که لنین از آن حرف می‌زد دولتِ طبقه‌ی غالب بود، که کارگران در آن هیچ نقشِ واقعی نداشتند. برای مثال، حقِ رای تا دوره‌ی میان دو جنگ واقعا (برای مردان) همگانی نشد. بنابراین دشوار است که بفهمیم آن‌ها درباره‌ی این نهادها و ماهیتِ “بورژوا”ی آن‌ها چه نظری داشتند.

در چپِ رادیکال ایده‌ای نسبتا محبوب وجود دارد که خیلی مرا می‌رنجاند: امنیتِ اجتماعی نهایتا چیزی نیست مگر ابزاری در دستِ سرمایه‌ی بزرگ و برای کنترلِ اجتماعی. این ایده حاکی از بدفهمیِ تامی درباره‌ی تاریخ و خاستگاه‌های نظام‌های حفاظتِ اجتماعی است. این نظام‌ها را بورژواها برای کنترلِ توده‌ها ایجاد نکرده‌اند. بل بر عکس، کاملا به آن نظام‌ها خصومت می‌ورزیدند!

این نهادها محصولِ موضعِ محکمی بود که جنبشِ کارگری پس از آزادی گرفت. آن‌ها را خودِ جنبشِ کارگری ابداع کرد. از سده‌ی نوزدهم به این سو، کارگران و اتحادیه‌ها اجتماعاتِ متقابلی ایجاد کردند تا – برای مثال – به کسانی که قادر به کارکردن نیستند مزایا تعلق بگیرد. همین منطقِ بازار و نیز خطرهای عظیمی که [بازار] بر زیستِ کارگرها وارد می‌کند، کارگران را وادار کرد تا مکانیسم‌هایی برای دولتی‌کردنِ جزئیِ درآمد ایجاد کنند.

در مراحلِ اولیه‌ی انقلابِ صنعتی، تنها صاحبانِ دارایی بودند که شهروندانِ کاملی به شمار می‌رفتند؛ و همان‌طور که رابرت کاستل (جامعه‌شناس) تاکید می‌کند، تنها با امنیتِ اجتماعی بود که “توان‌بخشیِ اجتماعیِ نا-صاحبانِ دارایی” روی داد. امنیتِ اجتماعی بود که مالکیتِ شخصی و مالکیتِ اجتماعی را به این قصد ایجاد کرد تا طبقه‌های عامه را به شهروندی برساند. کارل پولانی همین ایده را در “دگرگونیِ عظیم” توسعه داده، و هدفِ حفاظتِ اجتماعی را بیرون‌گذاشتنِ فرد از قوانینِ بازار و بنابراین تنظیمِ مجددِ روابطِ قدرت بین سرمایه و کار می‌داند.

البته می‌توان تاسف خورد که چرا دولتْ امنیتِ اجتماعی را اداره می‌کند یا این‌که امنیتِ اجتماعی باید به شکلِ اشتراکی اداره شود (هر چند این دومی را اصلا نمی‌پذیریم)، اما این مسئله حساب‌اش با مسئله‌ی نقدکردنِ امنیتِ اجتماعی و سوگیریِ ایدئولوژیکِ آن جدا است. وقتی فوکو تا آن‌جایی پیش می‌رود که می‌گوید “روشن است که سخن‌گفتن از “حقِ بهداشت” تقریبا بی‌معنا است” و می‌پرسد “آیا جامعه باید به دنبالِ برآورده‌ساختنِ نیاز افراد به بهداشت باشد؟ و آیا این افراد مشروعیت دارند که برآورده‌شدنِ این نیازها را مطالبه کنند؟ “. ما [در این سخنِ فوکو] واقعا هیچ لحنِ آنارشیستی نمی‌بینیم.

از نظرِ من، که خلافِ نظرِ فوکو است، باید به حقوقِ اجتماعی‌ای که داریم ژرفا دهیم؛ همان‌طور که برنارد فری می‌گوید باید “[فعالیتِ سیاسی‌مان را] روی چیزهایی که داریم بنا کنیم”. و امنیتِ اجتماعی همان ابزارِ عالی‌ای است که باید هم از آن دفاع کنیم و هم عمیق‌ترش سازیم.

در همین زمینه، وقتی بیاتریس پرسیادو (فیلسوف) را می‌خوانم که در “آزادی” می‌نویسد “ما نباید به خاطر پایان‌گرفتنِ دولتِ رفاه گریه و زاری کنیم، زیرا دولتِ رفاه یک بیمارستانِ روانی، اداره‌ی معلولین، زندان، و مدرسه‌ی پدرسالار-استعمارگرا-دگرجنسگراهنجار است”. این ایده مرا به این فکر واداشت که کارِ نئولیبرالیسم فراتر از دگرگون‌ساختنِ اقتصادِ ما بوده؛ نئولیبرالیسم تخیلِ اجتماعیِ ما درباره‌ی چپِ “آزادی‌خواه” را از نو تدوین کرده است.

اگر به روشنفکرانِ انتقادگرایی که فوکو را قبول نداشتند (مثلا مندوسی، دوبره، بریکمونت، میشیا، مانویل، و کینیو) نگاه کنید، می‌بینید که آن‌ها فوکو را در کل به خاطر این نقد می‌کنند که موضع‌اش بیش‌تر “اجتماعی-فرهنگی” است تا “اجتماعی-اقتصادی”.

اما مگر فوکو مسئله‌ی “حاشیه‌راندگان” (یعنی محرومین و زندانیان و دیوانه‌ها و “ناهنجارها” و اقلیت‌های جنسی و…) را در شرایطی مطرح نکرد که مارکسیسمِ راست‌کیش آن را نادیده می‌گرفت و فقط به روابطِ اقتصادی نگاه می‌کرد؟

کاملا درست می‌گویید. دوباره می‌گویم: سهمِ فوکو در این مسئله بسیار سهمِ مهمی است. وی به پیوستارِ کاملی از ستم‌ها اشاره کند که پیش از او نامشهود بود. اما رویکردِ فوکو فقط به این منظور نبود که چنین مشکلاتی را مطرح کند: وی می‌خواست به آن‌ها مرکزیتِ سیاسی‌ای دهد که بتوان [آن مرکزیتِ سیاسی را] به پرسش گرفت.

ساده‌تر بگویم: از نگاهِ فوکو و از نگاهِ خیلی از نویسندگانِ آن دوره، طبقه‌ی کارگر “بورژوایی شده” و کاملا درون این نظامْ ادغام شده است. “امتیازها”یی که این طبقه پس از جنگ گرفته است، آن را از عاملیتِ تغییرِ اجتماعی انداخته و به ترمزی برای انقلاب تبدیل‌ کرده است. این ایده در آن زمان بسیار شایع و رایج بود، و نویسندگانِ متعددی نظیر هربرت مارکوزه یا آندره گورز به آن پرداخته‌اند. گورز حتی تا آن‌جا پیش می‌رود که طبقه‌ی کارگر را “اقلیتِ ممتاز” می‌نامد.

پایان‌یافتنِ این مرکزیت (که به معنای پایان‌یافتنِ مرکزیتِ کار است) در “مبارزات علیه به‌حاشیه‌رانی” اقلیت‌های قومی یا اجتماعی ظهور می‌کند. این “توده‌های جدید” (که اصطلاحی فوکویی است) محبوبیتِ تازه‌ای یافته و آن را سوژه‌ی اصیلِ انقلابی می‌دانند.

از دیدِ این نویسندگان، استثمار دیگر مسئله و مشکل نیست؛ بل قدرت و شکل‌های مدرنِ سلطه، مسئله است. همان‌طور که فوکو می‌نویسد اگر “سده‌ی نوزدهم به روابط بین ساختارهای کلانِ اقتصادی و دستگاهِ دولت می‌پرداخت” حالا اما “مسئله‌ی خرده‌قدرت‌ها و نظام‌های پراکنده‌ی سلطه” است که “مسئله‌ی اساسی شده است”.

مسئله‌ی استثمار و ثروت جایش را به مسئله‌ی “قدرتِ بیش از حد” داده؛ قدرتِ کنترل‌کردنِ رفتارِ شخصی، و شکل‌های قدرتِ مدرنِ شُبانی. در ابتدای دهه‌ی ۱۹۸۰، مسئله‌ی فوکو دیگر مسئله‌ی بازتوزیعِ ثروت نبود. وی به‌راحتی می‌نویسد “می‌توان گفت ما به اقتصادی نیاز داریم که نه به تولید و توزیع که به روابطِ قدرت بپردازد”. بنابراین، این گفته کم‌تر به مبارزه علیه قدرتی که “استثمارگر” است اشاره دارد و بیش‌تر درباره‌ی مبارزه علیه قدرتِ هرروزه‌ای است که [که تجسمِ این مبارزه را می‌توان] در فمینیسم و جنبشِ دانشجویی و مبارزاتِ زندانیان یا بی‌شناسنامه‌ها دید.

اجازه دهید واضح‌تر حرف بزنم؛ مسئله این نیست که پیوستاری کامل از سلطه‌ها و ستم‌هایی که زمانی نادیده گرفته می‌شدند را در برنامه[ی سیاسی] قرار داد، بل مسئله[ی واقعی] از این واقعیت ناشی می‌شود که این ستم‌ها رفته‌رفته بیرون از دایره‌ی استثمارْ نظریه‌بندی و اندیشیده می‌شوند. این مسائل به جای آن‌که چشم‌اندازی نظری مطرح کنند که روابطِ بین این مسائل و مشکلات را بررسی کند، اندک‌اندک در تضاد با یک‌دیگر قرار داده می‌شوند و حتی آن‌ها را با یک‌دیگر در تناقض می‌بینند.

برخی فوکو را به همین خاطر نقد می‌کنند: ارجی که فوکو به چهره‌ی “متخلف” و مجرم و لومپن‌ها می‌دهد و تمسخری که وی از کارگرانِ “محافظه‌کار” می‌کند. در کتاب‌تان، ژان-لو اَمسل ارتباطی بین این کنارگذاشتنِ “مردم” و موضعِ “بورژوای بوهمین” چپِ حکومتی، همراه با خطوطِ فکری ترا نوا [اندیشکده‌ی نئولیبرال فرانسوی که به حزبِ سوسیالیست نزدیک است] برقرار می‌کند. در این باره چه فکر می‌کنید؟

مسئله این است که کنارگذاشتنِ طبقه‌ی کارگر، تاثیرات و پیامدهای خیره‌کننده‌ای داشته است. این [رویداد] مسئله‌ی “محرومیتِ اجتماعیِ” بیکاران و مهاجران و جوانانِ حومه‌نشین را به‌عنوان مسئله‌ی اصلیِ سیاسی، واردِ مباحثِ عمومی کرده است. این تحول – هم برای راست و هم برای چپ – تبدیل به بحثِ اصلی شده؛ زیرا “محروم‌شده” در مرکزیت قرار گرفته. یعنی حالا جامعه‌ی “پسا-صنعتی” بین دو گروه تقسیم شده: کسانی که به بازارِ کار دسترسی دارند و آن‌هایی که (کم و بیش) از این [بازار] محروم شده‌اند. بنابراین دنیایِ کارْ مرکزیتِ خویش را به محرومیت و فقر و بی‌کاری داده است.

همان‌طور که استیفان بو و میشل پیالو اشاره کرده‌اند، این جابه‌جایی [مرکزیت] به‌طور غیر مستقیم کارگران را “در طرفِ “خودی” قرار داده، کسانی که شغل دارند در طرفِ “ممتاز” و “منفعت‌های بادآورده” قرار گرفته‌اند”.

منطقی که آن مسئله‌ی اجتماعی را در هر دو سو (چپ و راست) به‌عنوان ستیزی بین دو شاخه از پرولتاریا بازتعریف کرده و نه ستیزی بین سرمایه و کار، باید بررسی شود. در جناحِ راست، هدف این بود که به‌وسیله‌ی بسیج‌ساختنِ “کارگران” علیه خودشان، حقوقِ اجتماعیِ “جمعیتِ مازاد” محدود شود؛ و در جناحِ چپ هدف آن بود که “جمعیتِ مازاد” را علیه بورژواسازیِ “کارگران” بسیج کنند. پس، هر دو جناح مرکزیت را از “کارگران” گرفته و به گروه‌های “محروم‌شده” از کارِ ثابت می‌دهند. بنابراین می‌توانیم از خودمان بپرسیم وقتی مارگاریت تاچر “حمایت‌شده‌ها” و “نان‌خورها” و “مادون‌ها” را در برابر “آن‌هایی که کار می‌کنند” می‌گذاشت آیا داشت همان برنهاده‌ی فوکو یا آندره گورز را اما به شکلِ وارونه‌ای بیان می‌کرد؟

این ایده‌ی جدیدِ راستِ نئولیبرال محافظه‌کار، همان‌طور که سرژ الیمی اشاره می‌کند، ضرورتا به دنبالِ “تعریفِ مجددِ این مسئله‌ی اجتماعی است به طریقی که نه ثروتمند را از فقیر یا سرمایه را از کار، که دو شاخه از “پرولتاریا” را از یک‌دیگر جدا کند: که از همان “سنگ‌دلیِ تدریجی”ای رنج می‌برد که “دولتِ رفاه” می‌برد”.

پیداست که محتوای سیاسیِ این گزاره‌های راست‌گرا شدیدا با محتوای سیاسیِ گزاره‌های نویسندگانِ دهه‌ی ۱۹۷۰ فرق می‌کند، اما هر دو فرض را بر این می‌گذارند که “محرومان” مسئله یا چاره‌ی مسئله را مطرح می‌کنند؛ این جمعیتِ مازاد است که موضوعِ اصلیِ سیاسی شده و نه طبقه‌ی کارگر.

به‌راستی نیز، ما چه‌طور می‌توانیم تناقضِ غریبِ بین “بی‌طبقه”ی گورز و “مادون”ی که برای چارلز موری (ایدئولوگِ محافظه‌کارِ افراطی) چنین عزیز است، را نبینیم؟ هم از نگاهِ گورز و هم از نگاهِ جنبشِ نئولیبرال، استثمارشدگی و حتی رابطه‌ی فرد با کار نیز دیگر مسئله را طرح نمی‌کند. گورز سبکِ زندگیِ جمعیتِ مازاد را “رستگاری” از کار می‌داند، و تاچر تنبلی را “فسق”ی که باید با آن مبارزه کرد. یکی “حقِ تنبل‌بودن” را تا حد یک فضیلتْ تعالی می‌دهد، در حالی که دیگری آن را بی‌عدالتی‌ای می‌داند که باید از بین برود.

اما این دو نسخه، در عمل با یک منطقِ مشترک کار می‌کنند. بنابراین، هم چپ و هم راست می‌خواهد “جمعیتِ مازاد” را مسئله بداند، و از این طریق می‌خواهد ایده‌های قدیمی و منسوخ و دُگمی که استثمار را در قلبِ نقدِ اجتماعی قرار می‌دهند، ریشه‌کن سازد.

هم چپ و هم راست می‌خواهد دو شاخه‌ی پرولتاریا را در ستیز با هم قرار دهد، دو شاخه‌ای که (به خاطرِ تحولِ اقتصادیِ نئولیبرال) واردِ یک رقابتِ ویران‌گر با یک‌دیگر شده‌اند. همان‌طور که ایزابل گارو (فیلسوفِ مارکسیست) به‌خوبی توصیف می‌کند، این تحول کمک می‌کند تا “استثمار و نقدکردنِ آن جای‌اش را به مرکزیتِ قربانیانِ بی‌عدالتی و زندانیان و دگراندیش‌ها و همجنسگرایان و پناهندگان و غیره دهد”.

 دوبره در “Modernes catacombes” می‌نویسد که فوکوی یاغی و خراب‌کار، یک “فیلسوفِ رسمی” شده است. شما این تناقض را چه‌طور می‌بینید؟ و چه‌طور توضیح می‌دهید که فوکو چگونه می‌تواند این‌همه آدمی را مسحورِ خویش کند که در فضاهای [فکریِ] رادیکال زندگی می‌کنند اما هنوز با جدیت و قوت تایید نکرده‌اند که دوست دارند دوره‌ی نئولیبرال به پایان رسد؟

پرسشِ بسیار جالبی است، اما من پاسخِ ارضاکننده‌ای برای آن ندارم. هر چند، می‌توانم بگویم که تا اندازه‌ی زیادی به خاطرِ ساختارِ خودِ حوزه‌های دانشگاهی است. باید به بوردیو و آثارِ گران‌قدرِ لوییس پینتو مراجعه کنید تا فهمِ بهتری از این تحول به دست آورید.

هیچ‌گاه نباید فراموش کرد که پیوستن به یک “مکتب” یا همبسته‌شدن با یک چشم‌اندازِ خاصِ نظری، یعنی همبسته‌کردنِ خود با یک حوزه‌ی روشنفکری، حوزه‌ای که اهالی‌اش بر سرِ گرفتنِ جایگاه‌های غالبْ مبارزه‌ای سخت با یک‌دیگر دارند. وقتی کسی خودش را در دهه‌ی ۱۹۶۰ فرانسه مارکسیست می‌نامید (یعنی دوره‌ای که کسانی که خود را رسما مارکسیست می‌دانستند، حوزه‌ی دانشگاهی را قبضه کرده بودند)، معنایی که از این مفهوم داشت بسیار متفاوت از یک مارکسیستِ امروزه است.

مفاهیم و نویسندگانِ نام‌دار، ابزارِ روشنفکری هستند؛ اما هم‌چنین محصولِ راهبردهای متنوعِ دانشگاهیان برای تعلق‌یافتن به این حوزه و مبارزه برای آن نیز هستند. پس، روابطِ قدرتِ درونِ خودِ این حوزه است که تا اندازه‌ای پیشرفت‌های روشنفکری را تعیین می‌کند.

هم‌چنین، به نظرم می‌رسد که این روابطِ قدرتِ درونِ حوزه‌ی دانشگاهی، از پایانِ دهه‌ی ۱۹۷۰ به این سو دستخوشِ تغییراتِ قابل ملاحظه‌ای شده‌ است: پس از افولِ مارکسیسم بود که فوکو جایگاهی مرکزین یافت. در واقع، او موضعِ راحتی ارائه کرد که اجازه می‌داد مقدارِ مشخصی از خراب‌کاری بی‌آن‌که از قوانینِ دانشگاهی منحرف گردد، مرسوم شود. کارکردن روی ایده‌های فوکو نسبتا کارِ معتبر و ارزشمندی شده است، و به مدافعانِ فوکو این امکان را می‌دهد که مقاله‌های‌شان در نشریاتِ معتبر منتشر شود و به شبکه‌ی گسترده‌ی روشنفکری بپیوندند و کتاب‌شان منتشر شود و….

در دنیای روشنفکری، افرادِ زیادی هستند که در آثارشان به فوکو اشاره می‌کنند و هر حرفِ درست یا غلطی را به او می‌چسبانند. شما می‌توانید مشاورِ MEDEF باشید و سخنرانی‌های فوکو را ویرایش کنید! می‌خواهم بگویم فوکو درها را باز کرد. همین حرف را اما امروزه نمی‌توان درباره‌ی مارکس زد.

این نقدکردنِ “حاشیه‌ها” و این‌که آن‌ها را مرکزِ مبارزه‌ی سیاسی بدانیم، می‌توانست همه‌ی گرایش‌های ضد-انقلابی در فرانسه یا بلژیک را دلشاد سازد. آیا نمی‌ترسید که دارید به آن‌ها امتیاز می‌دهید؟

واقعا فکر می‌کنم نقدی “محافظه‌کار” از فوکو (و به معنای کلی‌تری، نقدی محافظه‌کار از چیزی که ماه مه ‌۶۸ در تاریخِ اجتماعیِ فرانسه ارائه کرد) وجود دارد. این نقد اصلا مانند گذشته حاشیه‌ای نیست: در بین اندیشمندانِ راستِ محافظه‌کاری نظیر اریک زمور یا در “جبهه‌ی ملی” می‌توان این نقد را یافت. این نقد رسما کلِ میراثِ فمینیستی و ضد-نژادپرستانه و فرهنگیِ مه ‌۶۸ را نقد می‌کند اما درباره‌ی نابسامانی‌های اقتصادیِ نئولیبرالیسم تقریبا چیزی نمی‌گوید. انگار لیبرالیسمِ سیاسی‌ای که در دهه‌ی ۱۹۸۰ آمد، مسئله است؛ و تنها وقتی از این تحول‌های اجتماعی-اقتصادی به عقب برویم، خواهیم توانست “جامعه بسازیم”.

اغلب می‌شنویم که می‌گویند تخریبِ ارزش‌های خانواده یا شکل‌های کمونیستی از روابطِ اجتماعی بوده که نئولیبرالیسم را توسعه بخشیده است. گرچه حقیقتی در این تحلیل‌ها هست اما وقتی مطرح می‌کنند که باید به سبک‌های “سنتی”ترِ زندگی بازگشت، کاملا احمقانه و گمراه می‌شوند. ما داریم به سوی نوعِ اقتدارگرایانه‌تری از لیبرالیسم حرکت می‌کنیم، به سوی احیای ارزش‌های خانواده، به سوی توهمِ فرهنگِ ملی، و به سوی سرمایه‌داریِ خوب و قدیمیِ پیشا-جهانی‌شدن.

درباره‌ی ایده‌ی “امتیازدادن به گرایش‌های ضد-انقلاب” باید بگویم که من آن را مشکل و مسئله نمی‌دانم. اگر مشکلی در برخی جنبه‌های میراثِ می‌۶۸ وجود دارد، نقشِ چپ این نیست که چون راستِ افراطی دارد آن‌ها را مطرح می‌کند، پس چشم بر آن‌ها ببندد؛ بل بر عکس، باید قضاوتِ خود را ارائه دهد، نقدِ خود را تدوین کند، تا در جنگِ ایدئولوژیکْ نبازد. این وظیفه‌ای است که باید از آن شروع کرد تا چپی ساخت که هم رادیکال باشد هم محبوب و مردمی.



حامی اتووود
نظـــــــر اعضــــــــا
هنوز نظری برای این خبر ثبت نشده است.

ثبــــــــت نظـــــــر

  
جهت ارسال نظر باید وارد سیستم شوید. / عضو جدید
ایـمـــیـل :  
رمز عبـور :  

میشل فوکو، مدرنیته و کنش زمان حال
تکنولوژی در پنج روایت؛ از لیوتار تا نیچه
فرنان برودل؛ دو تاریخ، دو سرعت و مکانیسم های انباشت زمان
تراشه های کانسپچوال ـ الیزابت گروش و خوانش فوکویی از بدن، جنسیت و شهر
اندیشیدن از مجرای پاسخ های کووید 19 با فوکو – قسمت اول
درباره معماران معاصر ایران :
این گروه در سال 1386 با هدف ایجاد پل ارتباطی بین معماران ایرانی معاصر گرد هم آمد.با شروع کار این وب سایت معماران متقاضی در محیطی ساده وکارآمد به تبادل پروژه ها ومقــــالات خود خواهند پرداخت ودر فضای فروم به بحث وگفتگو می پردازند.
خانه | ورود | ثبت نام | درباره ما | تماس با ما | قوانین سایت | راهنما | تبلیغات
© کلیه حقوق این وب سایت متعلق به گروه معماران معاصر می باشد.
Developed by Tryon Software Group