يك مكان معماري ، با عملكرد منسوب به آن تعريف ميشود. عملکرد از ابعاد اجتناب ناپذير معماری و برخاسته از نوع رفتار مردم است ؛ اما تنها بهانه ای متعارف برای حضور انسانهاست .  طراح می تواند رویای زیباترین مکانها را در سر بپروراند ، آن را طراحی کند ویا خلق کند و بسازد ؛ ولی آن فضا به حضور مردم نیاز دارد تا آن را واقعیت بخشند .

اهمیت به حضور مخاطب  وتاثیر او بر فضا ، به خلق کیفیت های فضایی شگفت انگیزی منجر خواهد شد . فضایی که در آن چارچوب و محدودیت خاصی برای مخاطب تعیین نشده است و انسان به عنوان عامل هویت بخش آن فضا و عنصری تاثیرگذار در تعریف عملکرد آن  مطرح می گردد .

آزادی و بخشیدن حق انتخاب به مخاطب ، راه حلی آگاهانه و معمارانه برای برجسته نمودن شخصیت مخاطب ، افکار و اندیشه های اوست . فراهم آوردن حق انتخابهای متعدد به مخاطب آزادی عملکردی بیشتری می دهد تا با توجه به نحوه ادراک ، نگرش و شیوه رفتاری خود دست به انتخاب زده و یکی از تجربه های آن عملکرد را متناسب با خود برگزیند .

هر جا که حق انتخاب مخاطب اهمیت یابد و حضور او ملموس تر و تاثیرگذارتر باشد ، فرد خود را در تعلق بیشتری به مجموعه احساس خواهد کرد . انتخاب یک شیوه تفکر است . انسانی که انتخاب می کند ، پرسش می کند ، بررسی می کند ، تامل می کند و انتخاب می کند . هر چند انتخابش صحیح و یا کامل نباشد ، اما در ادامه این روند تفکر به رشد و بلوغ فکری او می انجامد. امکان تجربه های متنوع فضایی  و فقدان محدودیت در انتخاب  به آزادی ، احساس تفکر و خلاقیت منجر خواهد شد .

مرکز چندرسانه ای سندای Sendai Mediatheque  نمونه ایست که در آن طراح به شایستگی به آزادی ، شخصیت و افکار و اندیشه های مخاطب بها داده است . مردمی که فضای داخلی را برای نخستین بار تجربه می کنند ، به گونه ای رفتار می کنند که گویی در خارج از ساختمان و در خیابانهای شهر قدم می زنند. ساختمانی که به اعتقاد تویو ایتو ، طراح آن ، مردم در آن راحت هستند . بنا به دور از تشریفات و آداب و رسوم دست و پاگیرشکل گرفته  و به دنبال از میان برداشتن فاصله بین فضای معماری و فضای شهری است .

مخاطبین قادر خواهند بود چنین فضاهایی را مانند خیابانهای شهر برای فعالیتهای متنوع خود مورد استفاده قرار دهند . تنوع عملکردها به گونه ای ساماندهی شده اند که به سهولت قابل دسترسی و انتخاب باشند .            

بازدید کنندگان می توانند از انواع سیستمهای مطالعاتی ، رسانه ای به صورت فردی و یا گروهی بهره ببرند . دسترسی به اطلاعات خاصی که توسط رایانه ها ارائه می شوند ، چه به صورت لوح های فشرده و دیسکتها و چه از طریق شبکه جهانی اطلاع رسانی Internet ، کابینهای مخصوص دریافت اطلاعات به صورت سمعی ـ بصری ، بانک های اطلاعاتی و منابع مکتوب مطالعاتی (کتب و مجلات) ، گالری ها ، فضاهای چند منظوره و پروژکشن در قالب فضاهایی کاملا باز (از حیث روابط) به مخاطب گزینه های متعددی برای انتخاب نحوه فراگیری متناسب با افکار و ایده هایشان می بخشد .

تمامی این عملکرد ها در فضایی ساماندهی شده اند که حد و مرز خاصی ندارد و نمی توان قاطعانه گفت یک فضا از کجا شروع می شود و به کجا ختم می گردد. اما یکپارچگی و وحدت بین این اتفاقات برای مخاطب کاملا محسوس است. از این روست که آزادی عمل بیشتری در انتخاب خواهد داشت ؛ چرا که این آزادی به معنای رها کردن و بی قید بودن نسبت به مخاطب نیست ، بلکه محدود و محصور نکردن او و فراهم آوردن امکاناتی است که آزادی انتخاب مطلوب را متناسب با عملکرد در اختیار او می گذارد .

بعد آزاد عملکرد ، مفهومی است نسبی که متناسب با محدودیت ها و امکانات و در کنار مضامینی همچون حق انتخاب وانعطاف پذیری فضا ها مطرح می گردد. آزادی موضوع معماری نیست ؛ بلکه پیامد آن است .